Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Ortografia2010-11-08
Jak napisać aqua park?
Park wodny to inaczej aquapark lub akwapark. Podane formy zapisu są równoprawne.
Katarzyna Mazur
Odmiana2010-11-08
Chodzi mi o odmianę dwóch rzeczowników połączonych dywizem. Odmieniają się oba czy tylko jeden z nich, np. kaseta-adapter, kasety-adaptera itd.? Producenci tego rodzaju urządzeń nie stosują pisowni z dywizem tylko rozdzielną - czy to nie jest błędem?
Bardzo dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam
Z łącznikiem zapisujemy takie zestawienia, których oba człony rzeczownikowe są równorzędne, tzn. oznaczają dwie cechy lub funkcje przedmiotu (albo osoby). Kaseta-adapter byłaby więc urządzeniem pełniącym jednocześnie funkcję kasety i adaptera. Wydaje się jednak, że urządzenie, o które chodzi w pytaniu, to kaseta (magnetofonowa), której funkcją (jedyną) jest adaptowanie magnetofonu do odtwarzania muzyki z innych urządzeń. Zatem jest to kaseta pełniąca funkcję adaptera. W takim wypadku należy nazwę tego urządzenia pisać bez łącznika (kaseta adapter). W tego typu złożeniach oba człony zachowują swoje właściwości gramatyczne (również odmianę), mamy więc następujące formy: D. kasety adaptera, C. kasecie adapterowi, B. kasetę adapter, N. kasetą adapterem, Ms. kasecie adapterze.
Alicja Podstolec

Frazeologia2010-11-08
Co oznacza: morze przepłynął, na brzegu utonął ? Z góry dziękuję za pomoc.
Przysłowie to opisuje sytuację, gdy w drodze do osiągnięcia danego celu pokonamy wiele przeszkód, a poniesiemy klęskę przy jej końcu. Wyjaśnia to np. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod red. H. Zgółkowej (Poznań 1994–2005), który wskazuje, że oznacza ono ‘pokonując trudności, do końca należy być ostrożnym’.
Maciej Trenczek
Składnia2010-11-08
Jak jest poprawnie:
1. ... przesyła kserokopie dokumentów wymienionych w w/w piśmie czy 2. ... przesyła kserokopie dokumentów wymienione w w/w piśmie.
Domyślam się, że w owym piśmie wymienia się dokumenty, nie zaś ich kserokopie, a zatem należałoby nadać przymiotnikowi wymienione postać zgodną z postacią rzeczownika dokumenty. Ponieważ wyraz dokumentów występuje w D. l.mn., wymaga postawienia przy nim odpowiednio odmienionego przymiotnika – również w D. l.mn. Będziemy więc mieć konstrukcję ... przesyła kserokopie dokumentów wymienionych... Zatem jeśli chodzi o odmianę, właściwa została zastosowana w wypowiedzi numer jeden.
Jednak to pierwsze zdanie ma pewne usterki językowe, na które chciałabym zwrócić uwagę. Otóż według słownika ortograficznego występujący w nim skrót od wyżej wymieniony możemy zapisać ww. lub wyż. wym., nigdy *w/w. Ponadto pojawia nam się kolejny problem, tym razem stylistyczny: powtórzenie treści – mamy w wypowiedzi w bliskim sąsiedztwie wyrażenia: wymienionych i wyżej wymienionych. W tym wypadku wypadałoby usunąć jedno ze nich, przekształcając zdanie. Proponuję np. ... przesyła kserokopie dokumentów wymienionych w piśmie, o którym mowa powyżej.
Sandra Karliczek
Składnia2010-11-08
Proszę o pomoc w rozwianiu moich wątpliwości.
Czy zdanie: Pierwsza świnka postawiła dom ze słomy, druga z desek, trzecia z cegieł jest zdaniem złożonym. Proszę o dokonanie rozbioru zdania.

Tak, to zdanie dwukrotnie złożone, za każdym razem współrzędnie przeciwstawnie. Orzeczenie (postawiła) jest pomijane w kolejnych zdaniach składowych, pozostaje ono w domyśle.
Agata Tołkaczew


Mamy tu do czynienia ze jednym zdaniem kompletnym (pierwsza świnka postawiła dom ze słomy) i z dwoma tzw. eliptycznymi równoważnikami zdania (druga z desek oraz trzecia z cegieł).
Katarzyna Mazur
Ortografia2010-11-08
Chciałabym się dowiedzieć, które zdanie jest poprawnie napisane:
1. Poinformowano o skutkach nieprzyjęcia i nieopłacenia mandatu.
2. Poinformowano o skutkach nie przyjęcia i nie opłacenia mandatu.
Sprawdzałam już w zasadach pisowni, ale nie mogę tego dopasować do konkretnej reguły.

W Wielkim słowniku ortograficznym PWN (oprac. E. Polański, Warszawa 2009) znajdujemy formy nieprzyjęcie, nieopłacenie pisane łącznie. Dodatkowo w zasadach pisowni w tymże słowniku pojawia się następująca informacja:
"Partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy łącznie z następującymi kategoriami wyrazów: (...) Z rzeczownikami: (…) niedopuszczenie, …, niezdyscyplinowanie, …, niezorganizowanie…".
Formy nieprzyjęcia, nieopłacenia są rzeczownikami wyrażonymi w D. lp, a w M. lp brzmią nieprzyjęcie, nieopłacenie.
Poprawne jest zatem zdanie 1.: Poinformowano o skutkach nieprzyjęcia i nieopłacenia mandatu.
Sandra Karliczek

Ortografia2010-11-08
Która z form jest poprawna: zgubić but czy zgubić buta?
Czasownik zgubić wymaga dopełnienia w formie biernika liczby pojedynczej lub mnogiej. Poprawnie będzie zatem: zgubić (kogo, co?) but.
Tatiana Nastula
Nazwy własne (pisownia i odmiana)2010-11-08
Moje pytanie dotyczy odmiany nazwiska Nowak. Od zawsze uczono mnie, że to nazwisko się odmienia, jednak jedna z moich uczennic usilnie twierdzi, że jej nazwisko jest nieodmienne.
Pani/Pana uczennica ma tylko częściową rację. Otóż w wypadku, gdy chcemy odmienić nazwisko Nowak w rodzaju męskim, oczywiście odmieniamy je tak, jak odmienia się rzeczowniki (M. Nowak, D. Nowaka itd.). Natomiast, gdy przyjmiemy, że jest to nazwisko żeńskie, wtedy pozostaje ono nieodmienne.
Sławomir Duda
Interpunkcja2010-11-08
Czy po skrótach nazw ksiąg biblijnych należy stawiać kropkę, czy nie? Prof. Markowski stawia kropkę, specjaliści od języka religijnego – nie. Jak to więc jest? Np. Mt 5, 6-1 czy Mt. 5, 6-1, itp. I gdzie mogę znaleźć informacje dotyczące najnowszej normy w pisowni słownictwa religijnego?
Nie stawia się kropki po skrótach nazw ksiąg biblijnych. Tak podają Wielki słownik ortograficzny języka polskiego PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego (2003 r.) oraz Słownik skrótów Józefa Parucha (1970 r).
Katarzyna Dybała

Według moich informacji, prof. Markowski pozostaje w kwestii stosowania znaków interpunkcyjnych wierny zasadom opisanym w słowniku ortograficznym, więc nie sądzę, by gdziekolwiek mógł postulować pisanie kropki po siglach biblijnych.
A osobom poprawiającym i redagującym teksty religijne polecam opracowanie pod redakcją Renaty Przybylskiej i ks. Wiesława Przyczyny Zasady pisowni słownictwa religijnego (wyd. BIBLOS, Tarnów 2004).
Katarzyna Mazur
Ortografia2010-11-08
Czy poprawne jest zdanie: Pracowałem w jednej spod rawickich firm czy może: z pod rawickich firm lub: z podrawickich firm?
Według Wielkiego słownika ortograficznego PWN (oprac. E. Polański, Warszawa 2009) przyimek spod występuje w konstrukcjach typu: spod łóżka, spod oka . Jeśli spróbujemy opuścić określenie firmy (rawickich) pozostanie nam następujące zdanie: Pracowałem w jednej spod firm zamiast wyrażenia w jednej z . Zatem pierwsza z przywołanych w pytaniu opcji jest niepoprawna.
Ponadto w słowniku ortograficznym nie występuje forma z pod . Co za tym idzie, druga opcja również jest niezgodna z regułami języka polskiego.
Jedyną poprawną formą jest: Pracowałem w jednej z podrawickich firm . Jednak można też przekształcić zdanie i napisać: Pracowałem w jednej z firm spod Rawic.
Sandra Karliczek
Ortografia2010-11-08
Bardzo proszę o odpowiedź, czy wyrazy łączone ze spójnikami bo i to piszemy razem, np. boby to zrobił; tobyśmy tam byli?
Pisownia zaproponowana w pytaniu jest poprawna. Cząstki typu -bym, -byś, -by zapisujemy łącznie z większością spójników. Spójniki bo i to bez wątpienia zaliczają się do tej grupy. Jednak w przypadku wyrazu to należy uważać, czy aby na pewno w danym zdaniu pełni rolę spójnika. Może być np. zaimkiem (jak w podanym przykładzie: boby to zrobił) i wtedy bym, byś itd. zapisujemy osobno. W sytuacjach, gdy nie mamy pewności, najbezpieczniej zastosować inną konstrukcję, przyłączając cząstkę -by do czasownika (np. To bylibyśmy tam zamiast Tobyśmy tam byli).
Daria Sitko
Odmiana2010-11-03
1. Przesącz stał się klarowną cieczą. CZY 2. Przesącz stal się klarowną cieczą. 1 czy 2?
Mogę się tylko domyślać, że w pytaniu chodziło o rodzaj gramatyczny rzeczownika przesącz. Jeśli tak, to śpieszę z odpowiedzią. Otóż jest to rodzaj męski (a precyzyjniej: męskorzeczowny). Poprawne będzie zatem zdanie: Ten przesącz stał się klarowną cieczą.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2010-11-03
Czy jeśli piszę hasło kapitalikami, to stawiam kropkę? Na przykład Poprawne HASŁO: WIELORYB
To, czy w danym wypowiedzeniu po ostatnim słowie, które jest pisane wyłącznie wielkimi literami, czyli tzw. wersalikami (bo myślę, że o to chodziło w pytaniu), dajemy kropkę, zależy od tego, w jakiej funkcji całe owo wypowiedzenie zostało użyte (tzn. czy jest ono tytułem, sloganem reklamowym, informacją na afiszu, czy też np. elementem dłuższej lub krótszej narracji). W podanym przykładzie powinno się ten znak interpunkcyjny postawić. A więc: Poprawne hasło: WIELORYB.
Katarzyna Mazur
Nazwy własne (pisownia i odmiana)2010-02-13
Jak odmieniać nazwisko Michela de Ghelderode. Biorąc pod uwagę pochodzenie, powinno być: Ghelderode’a, Gheldrode’em... Ale bardzo rozpowszechniona jest forma: Ghelderodego, Ghelderodem... Czy ta druga może być poprawna?
Nazwisko tego belgijskiego dramatopisarza czyta się z francuska [Gelderod], kończy je w pisowni e nieme, z tego powodu poprawna odmiana do ta z apostrofem przed końcówkami przypadków: DB. Ghelderode’a, C. Ghelderode’owi, N. Ghelderode’em, Ms. Ghelderodzie.
Katarzyna Wyrwas
Etymologia2010-02-05
Dlaczego nazwa kraju Niemiec jest tak różna w wielu językach? Zdecydowana większość nazw krajów jest podobna w rożnych językach, za pierwszy lepszy przykład weźmy: Polska - Poland - Polonia - Polen – Polsko. Rozumiem zmiany w nazywaniu Stanów Zjednoczonych – United States, Estados Unidos, Vereinigte Staaten. Są to słowa, które sie po prostu tłumaczy. Tymczasem nazwa Niemiec? Deustchland - Alemania - Germany - Tyskland - Vokietija - Saksa... Jaki jest tego powód?
Przykład nazwy własnej Niemcy pokazuje możliwości nazwotwórcze poszczególnych języków. W przypadku tego kraju (i jego mieszkańców) nie upowszechniła się jedna dlań nazwa, ale każda z grup etnicznych stykająca się z ludnością germańską nadawała jej własne określenie. I tak w języku polskim Niemiec (*němьcь) pochodzi od niemy, ponieważ ci cudzoziemcy, z którymi dawni Słowianie najczęściej się stykali, a którzy mówili niezrozumiale, niezrozumiałym językiem i nie rozumieli języka Słowian, to byli właśnie Germanie – m.in. przodkowie współczesnych Niemców.
Joanna Przyklenk
Znaczenie2010-02-05
Co oznacza słowo tryb? Chodzi o użycie słowa w przepisie prawnym.
Rzeczownik tryb oznacza ‘procedurę; metodę; tok postępowania’.
Joanna Przyklenk
Frazeologia2010-02-05
Kim jest pies ogrodnika?
Pies ogrodnika oznacza osobę, która sama z określonych dóbr (rzeczy, przywilejów, możliwości) nie korzysta, a przy tym uniemożliwia skorzystanie z tych dóbr innym.
Frazeologia2010-02-05
Jakie jest pochodzenie rzeczownika zgon?
Rzeczownik zgon – o prasłowiańskiej formie *sъ-gonъ – pochodzi od słowiańskiego czasownika *sъ-goniti występującego w znaczeniu ‘spędzić; zakończyć gonienie, pędzenie’ (por. *goniti ‘pędzić, gonić’ dało polskie gonić). Słowo zgon pierwotnie oznaczające ‘spędzenie, zgonienie; zakończenie pędzenia, gonienia’ w dobie staropolskiej niosło sensy ‘koniec, kres’, a od XV stulecia zaczęło znaczyć ‘śmierć, skonanie’, pewnie wtórnie skojarzone z rzeczownikiem skon oznaczającym ‘śmierć, zgon, skonanie’, a pochodzącym od czasownika skonać (por. W. Boryś „Słownik etymologiczny języka polskiego” Kraków 2005).
Słowotwórstwo2010-02-05
Prosiłbym o poradę dotyczącą słowa papryfiutki. Słowo to zostało utworzone jako nazwa ozdobnej papryczki w kształcie penisa. Zgłosiłem je do rejestracji w Urzędzie Patentowym, jako znak towarowy. UPRP stwierdził, że słowo fiutek jest określeniem wulgarnym, sprzecznym z dobrymi obyczajami więc nazwa papryfiutki nie może zostać zarejestrowana. UPRP prosi mnie o zajęcie stanowiska w tej sprawie.
Moim zdaniem słowo fiutek nie jest słowem wulgarnym, szczególnie w zdrobniałej formie. Biorąc też pod uwagę, że zostało użyte do nazwania przedmiotu, a nie osoby. Niestety nie posiadam odpowiedniej wiedzy. Opieram się na słowniku języka polskiego (sjp.pwn.pl), według którego jest to określenie pospolite:

fiut
1. posp. członek męski;
2. posp. wyzwisko używane w stosunku do mężczyzny.

Prosiłbym o Państwa zdanie w tej sprawie.
Czy słowo papryfiutki jest wulgaryzmem oraz czy jest sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami?
Zgadzam się z oceną Urzędu Patentowego. Wyraz fiutek mimo zdrobniałej formy w moim odczuciu jest wyrazem wulgarnym, choć oczywiście nie w takim stopniu, jak inne wyrazy odnoszące się do tego samego desygnatu. Mam świadomość, że żyjemy w czasach uchylania tabu językowego w wielu sferach życia, ale trzeba pamiętać, że wrażliwość ludzi jest różna i że są tacy, którzy odczuwają niesmak, gdy produkt spożywczy wiąże się z nazwą intymnej części ciała.
Krystyna Kleszczowa
Wyrazy obce2010-02-05
Czego lepiej używać w pisanych tekstach:
1. ejektor czy eżektor?
2. iniektor czy inżektor?
W Słowniku języka polskiego są dwie możliwości, która jest lepsza?
1.Czy należy pisać rozpylacz ejektorowy lub rozpylacz eżektorowy
2. Czy rozpylacz iniektorowy czy lepiej inżektorowy?
W wypadku, gdy norma ortograficzna dopuszcza dwie postaci wyrazu, do użytkownika języka należy wybór jednej z nich. Można co najwyżej szukać argumentów na korzyść tej czy innej postaci graficznej wyrazu.
Jeśli chodzi o wyraz ejektor, argumentem może być kryterium historyczne; postać ejektor pojawiła się wcześniej, bowiem zapis z -j- był w języku-dawcy pożyczki (← fr. éjecteur od éjecter ‘wyrzucać’). Argumentem może być też internacjonalny charakter wyrazu. I np. wyraz iniektor, powstały na bazie łac. iniectus ‘wrzucony’, spotykamy też w innych językach, zatem: niem. Injektor, ang. injector, fr. injecteur. Polszczenie zapisu zrywa więzi międzyjęzykowe. Innym argumentem mogą być relacje w gnieździe słowotwórczym. Już w Słowniku Lindego (1807–1814) spotykamy hasło injekcya, z kwalifikatorem Medic i cytatem-definicją: kształt medykamentu ciekącego, który sikawką w różne dziury ciała wciśniony bywa. W późniejszym o 100 lat Słowniku warszawskim mamy hasła injekcja i injekcyjny. Zapis z -j- mamy dziś w wyrazach: iniektor, iniekcja, iniekcyjny, iniektorowy. Form inżekcja, inżektorowy i inżekcyjny Uniwersalny słownik języka polskiego nie notuje.
Dotąd przytaczałam argumenty na korzyść zapisów ejektor, iniektor. Wystarczy jednak zajrzeć do Internetu, aby się przekonać, że zapisy z -ż- są częste (obok zapisów z -j-). Jesteśmy zatem świadkami zmiany językowej. Jeżeli takie zapisy szerzą się w języku środowiskowym, można je traktować jako znamienne cechy języka specjalistycznego. W słownikach ogólnych odnotowane są tylko te wyrazy, które mają szerszy zasięg.
Krystyna Kleszczowa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166