| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-08-14 |
| Czy imię Bobby (zdrobnienie imienia Robert) powinno mieć w dopełniaczu apostrof: Bobby’ego? | |
| Tak, apostrof jest konieczny w dopełniaczu (Bobby’ego), a także w celowniku (Bobby’emu) i bierniku (Bobby’ego), ponieważ w tych przypadkach końcowa spółgłoska -y nie jest wymawiana i należy zaznaczyć apostrofem różnicę pomiędzy pisownią a wymową. Jedynie formy narzędnika i miejscownika zapisujemy bez apostrofu (Bobbym). Podobnie, czyli jak przymiotniki, odmieniają się nazwiska i imiona angielskie czy amerykańskie, takie jak Kennedy, Murphy, Salisbury, Kandinsky, Chomsky, Harry, Percy, Noddy, jak również francuskie, jak Valéry, Debussy (zob. reguła 248 pisowni polskiej). Jedynie w odmianie nazwisk węgierskich zakończonych na -y nigdy nie używa się apostrofu, np. Nagy, Nagya, Nagyowi, z Nagyem, o Nagyu; Kosztolányi, Kosztolányiego, Kosztolányiemu, z Kosztolányim, o Kosztolányim; Ormandy, Ormandyego, Ormandyemu, z Ormandym, o Ormandym (reguła 259). Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-08-05 |
| Moja córeczka ma na imię Anna. Mam problem z odmianą tego imienia. Anna, dla Anii? Jaka jest zasada pisania końcówki Ani czy Anii? |
|
| Przede wszystkim należy rozróżnić dwie formy imienia: pełną Anna i zdrobniałą Ania. Z odmianą Anna nie powinno być problemu, ale na wszelki wypadek podam formy: liczba pojedyncza – D. Anny, C. Annie, B. Annę, N. (z) Anną, Ms. (o) Annie, W. Anno! – liczba mnoga: M. Anny, D. Ann, C. Annom, B. Anny, N. (z) Annami, Ms. (o) Annach, W. Anny! Problem może sprawiać zdrobniała forma tego imienia, która powstała na gruncie polskim. Istnieje jednak zasada (reguła 21 pisowni polskiej), że rzeczowniki, a w tym także nazwy własne zakończone na ~ia mogąc mieć zakończenie ~ii lub -i. To, czy używamy jednego bądź drugiego zakończenia, zależy od dwóch czynników: 1) od poczucia rodzimości czy obcości wyrazu oraz 2) od wymowy postaci mianownika. W wyrazach obcych w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku dominuje zakończenie ~ii (np. Danii, manii, agonii, ironii itp.), w wyrazach pochodzenia rodzimego natomiast używamy jednego i (np. Ani, dłoni, Ewuni, skoczni). Wspomniana zasada mówi, że jeśli -ia występuje po n, to piszemy -ni w wyrazach, których zakończenie wymawiamy w mianowniku jako [-ńa], np. dyni, jaskini, pustyni, babuni, Gdyni, bieżni, uczelni, w tych zaś wyrazach, których zakończenie wymawiamy jako [-ńja], piszemy -nii, np. harmonii, linii, opinii, Kalifornii. Ostatecznie więc zdrobnienie Ania, które jest wymawiane w mianowniku jako [ańa], odmieniać powinno się następująco: liczba pojedyncza – M. Ania, D. Ani, C. Ani, B. Anię, N. (z) Anią, Ms. (o) Ani, W. Aniu! – liczba mnoga: M. Anie, D. Ań , C. Aniom, B. Anie, N. (z) Aniami, Ms. (o) Aniach, W. Anie! Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-08-01 |
| Czy nazwisko Ziobro w końcu sie odmienia czy nie? Jedni odmianiają, inni nie odmieniają. | |
| Wszystkie nazwiska oraz imiona, które można dopasować do jakiegoś wzorca odmiany, są obowiązkowo odmienne, szczególnie zaś nazwiska i imiona rodzime, polskie. Zakończone na -o nazwisko posła z PiS-u powinno się odmieniać według deklinacji nijakiej jak wyrazy pospolite typu żebro, lustro, wiadro. Formy są następujące: D. Ziobry, C. Ziobrze, B. Ziobrę, N. (z) Ziobrą, Ms. (o) Ziobrze. Istnieje jednak w polszczyźnie również zwyczaj przyzwalający na nieodmienianie nazwisk zakończonmych na -o typu Bieńko, Bako, Bańko, w związku z tym formy nieodmienione są w tym wypadku także akceptowane. Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-31 |
| Jaki jest przymiotnik od nazwy Kędzierzyn-Koźle? | |
| Przymiotnik od nazwy tego miasta brzmi kędzierzyński. Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-30 |
| Jak jest poprawnie: zawody odbywają się w Polanicy Zdrój czy w Polanicy Zdroju? | |
| Człon Zdrój występujący jako drugi w wielu nazwach miejscowości uzdrowiskowch jest obowiązkowo odmienny. Zwykle nazwy tych miejscowości są tak zbudowane, że pierwszy człon występuje w liczbie pojedynczej (np. Krynica-Zdrój, Rabka-Zdrój, Iwonicz-Zdrój, ), niekiedy tylko człon pierwszy ma forme liczby mnogiej (jak np. w nazwach Duszniki-Zdrój, Goczałkowice-Zdrój). W nazwach dwuczłonowych odmieniają się oba człony, tyle że każdy z nich we właściwy sobie sposób, np w nazwie Długopole-Zdrój człon Długopole odmienia się według deklinacji nijakiej, człon Zdrój natomiast przybiera zgodnie ze swym rodzajem gramatycznym końcówki deklinacji męskiej, Iwonicz ma odmianę męską, a Polanica - żeńską. Dlatego też odmieniamy nazwę uzdrowiska następująco: M. Polanica-Zdrój, D. Polanicy-Zdroju, C. Polanicy-Zdrojowi, B. Polanicę-Zdrój, N. Polanicą-Zdrojem, Ms. Polanicy-Zdroju, W. Polanico-Zdroju! Na koniec warto podkreślić także ortograficzny aspekt zagadnienia związanego z członem Zdrój: według najnowszych ustaleń Rady Języka Polskiego, ujętych już w wydaniu 2. Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod red. E. Polańskiego (zob. reguła 184) z łącznikiem piszemy wieloelementowe (rzeczownikowe) nazwy miejscowe, które wspólnie nazywają jednostkę administracyjną lub/i geograficzną (miejscowość lub jej część). Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-29 |
| Czy można odmieniać imię Andrew? | |
| Imię to w formie zapisanej kończy się na spółgłoskę, mogłoby się zatem wydawać, że łatwo włączyć je do deklinacji męskiej i odmieniać jak inne męskie imiona (jak np. podobnie zakończone Lew). Tymczasem odmianę utrudnia nam wymowa [endrju], która sprawia, że zakończenie nie pozwala nam przyporządkować tego imienia do żadnego wzorca odmiany. Imię to - jako jedno z nielicznych - jest na gruncie polskim nieodmienne. Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-28 |
| Jak się odmienia nazwę Wolbrom? | |
| Nazwę tego miasta odmianiamy następująco: D. Wolbromia, C. Wolbromiowi, B. Wolbrom, N. Wolbromiem, MsW. Wolbromiu. Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-22 |
| Jaka powinna być właściwa odmiana imienia Geoffrey i nazwiska Angelline (w liczbie mnogiej). Bardzo proszę o odpowiedź na pytanie, czy poniższe zdanie jest poprawne pod względem językowym: Opowiadał o Helenie, Geoffrey’u i służącej Angelline’ów. | |
| Imię Geoffrey powinno się odmieniać jak Disney, co oznacza, że końcówki odmiany dopisujemy bez apostrofu, jako że na końcu obu nazw własnych nie ma głosek niemych: y jest wymawiane jak [j]. Formy są następujące – liczba pojedyncza: DB. Geoffreya, C. Geoffreyowi, N. Geoffreyem, MsW. Geoffreyu; liczba mnoga: MW. Geoffreyowie, DB. Geoffreyów, C. Geoffreyom, N.Geoffreyami, Ms.Geoffreyach. Nazwisko Angelline ma na końcu nieme (niewymawiane) e, w związku z czym końcówki odmiany dopisujemy po apostrofie. W miejscowniku lp. apostrofu nie używamy. Oto formy: liczba pojedyncza: DB. Angelline’a, C. Angelline’owi, N. Angelline’em, MsW. Angellinie; liczba mnoga: MW. Angelline’owie, DB. Angelline’ów, C. Angelline’om, N.Angelline’ami, Ms.Angelline’ach. Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-16 |
| Mam mały problem, ale pilny. Jestem w trakcie pisania 500 zaproszeń na gminną uroczystość i niestety muszę odmieniać nazwiska wszystkich zaproszonych gości (żeby było ciekawiej – wraz z małżonkami:). I mam problem, ponieważ jedna z koleżanek twierdzi, iż nazwisko Kędziora się nie odmienia. Np. Mam zaszczyt zaprosić Państwa Kędziorów wydaje mi się poprawną formą. Nie chcąc popełnić gafy, bardzo proszę o radę. | |
| Ma Pani całkowitą rację, gratuluję wyczucia językowego! Odmienia się prawie wszystkie nazwiska (listę nielicznych wyjątków – notabene wyłącznie nazwisk obcych – zamieszczamy na naszej stronie). Kędziora jako nazwisko męskie zakończone na samogłoskę -a poprzedzoną spółgłoską twardą r odmienia się jak pospolite rzeczowniki rodzaju żeńskiego typu kora, zmora, pora, ofiara, miara. Formy są następujące – liczba pojedyncza: M. Jan Kędziora, D. Jana Kędziory, C. Janowi Kędziorze, B. Jana Kędziorę, N. (z) Janem Kędziorą, Ms. (o) Janie Kędziorze; liczba mnoga: M. Jan i Maria Kędziorowie, D. Jana i Marię Kędziorów, C. Janowi i Marii Kędziorom, B. Jana i Marię Kędziorów, N. (z) Janem i Marią Kędziorami, Ms. (o) Janie i Marii Kędziorach. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego nazwy par małżeńskich z nieodmienionym w liczbie mnogiej nazwiskiem określa jako zdecydowanie niepoprawne. Myślę ponadto (podobnie jak Pani), że pozostawienie nazwiska nieodmienionego bądź też zastosowanie niewłaściwej formy odmiany jest niegrzeczne, jest nietaktem, jednym słowem nie najlepiej świadczy o nadawcy takiego komunikatu. Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-10 |
| Czy polska wersja Abu Drabi to: Abu Dhabi czy Abu Zabi? | |
| Wskazane jest użyć formy Abu Zabi, ale Abu Dhabi jest dopuszczalnym wariantem tej nazwy. Jan Grzenia |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-10 |
| Moje pytanie dotyczy odmiany nazwisk Kosno i Bodo. Czy ulegają one odmianie? Jak brzmi M. i B. lm. tych nazwisk? | |
| Zasadą w polszczyźnie jest odmienność nazwisk, więc i te należy odmieniać (gdyby ktoś chciał się od tego wykręcić, niech użyje takiego nazwiska z imieniem, koniecznie odmienianym).W liczbie mnogiej powinno być: M. Kosnowie, Bodowie, DB. Kosnów, Bodów. Jan Grzenia |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-10 |
| Jak się pisze imię żeńskie Tayra? | |
| W tym pytaniu chodziło chyba o coś innego, bo na zdrowy rozum Tayra pisze się Tayra. Może chodzi o imię Tyra, znane za sprawą Tyry Banks i Tyry Farrell? Powinno być wymawiane [tyra], choć wymowę [tajra] też słyszałem. Jan Grzenia |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-10 |
| Chciałabym spytać, jak odmieniać imiona Otto i Marco, a właściwie czy w ogóle się je odmienia. Szukałam odpowiedzi w słownikach i ustaliłam, że pierwsze z nich odmienia się, jednak koledzy, którzy noszą te imiona, są przekonani, że żadne z nich nie podlega deklinacji. Więc kto ma rację? | |
| Obydwa imiona należałoby odmieniać, pierwsze następująco: MB. Otto, D. Ottona, C. Ottonowi, N. Ottonem, MsW. Ottonie, drugie zaś tak: M. Marco, DB. Marca, C. Marcowi, N. Markiem, MsW. Marcu. W praktyce językowej często jednak odstępuje się od ich odmiany, bo odmiana pierwszego imienia jest osobliwa, a w drugim przypadku dochodzi do powstania form, które w polskich tekstach okazują się mało czytelne (np. na podstawie usłyszanych form odmiany nie dowiemy się, czy ktoś, o kim mowa, ma na imię Marek czy Marco). Wniosek: ze względów praktycznych nieodmienność tych imion należy zaakceptować. Jan Grzenia |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-10 |
| Jak zapisać używaną w potocznej mowie odmianę nazwy zespołu Metallica? Na przykład (fonetycznie) kupiłem bilety na metalikę w pisowni będzie miało Metallica'ę, Metallic'ę, mam koszulkę Metallica'i? Oczywiście jako prawdziwy fan nie dopuszczam tu sacrum-profanum-spolszczeń typu Metalika :). | |
| A niestety właśnie powinno być: D. Metalliki, CMs. Metallice, B. Metallicę, N. Metallicą. Jan Grzenia |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-09 |
| Mam problem z odmianą: czy Dom Dziecka im. św. Maksymiliana Marii Kolbego, czy Dom Dziecka im. św. Maksymiliana Marii Kolbe?g Która forma jest poprawna? | |
| Obie zaproponowane wersje można uznać za poprawne. Nazwiska zakończone w wymowie na -e, takie jak Kolbe, Goethe, Lange, Linde, Mallarmé, odmieniają się jak przymiotniki; kolejne formy to: DB. Kolbego, C. Kolbemu, NMs. Kolbem. Jeśli nazwisko tego typu używane jest z odmienionym imieniem, wyrazem typu pan lub innym rzeczownikiem odmiennym, dopuszczalne jest nieodmienianie, np. śmierć ojca (Maksymiliana) Kolbe (zob. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego; M. Bańko, M. Krajeńska Słownik wyrazów kłopotliwych. Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-07 |
| Czy nazwisko w przypadku Katarzyny Koczy odmienia się? Czy jest jakaś zasada zakończeń na -y, w rodzaju żeńskim? | |
| Nazwiska żeńskie zakończona na -y nie odmieniają się. Są żeńskie nazwiska na -y, które mogłyby być odmienne, gdyby miały formę zakończoną na -a typu Mądra, Cicha, Konieczna – wtedy miałyby odmianę jak przymiotniki (Mądrej, Cichej, Koniecznej). Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-07 |
| Powinno być: Annie Siembida-Pawelczyk czy Annie Siembidzie-Pawelczyk? | |
| W tym dwuczłonowym nazwisku odmienia się jedynie człon pierwszy (Siembida) i poprawna jest forma Annie Siembidzie-Pawelczyk podana w pytaniu. Nazwiska rodzaju męskiego, takie jak Pawełczyk, pozostają nieodmienne, jeśli są nazwiskami kobiet: np. Annie Pawełczyk, Annę Pawełczyk itd., jeśli natomiast nosi je mężczyzna, są odmienne: Jana Pawełczyka, Janowi Pawełczykowi itd. Formy odmiany nazwiska Siembida są następujące: D. Siembidy, C. Siembidzie, B. Siembidę, N. Siembidą, Ms. Siembidzie. Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-03 |
| Mówi się mieszkam w Będzinie czy w Będziniu? | |
| W Zagłębiu wiele osób używa formy miejscownika w Będziniu, jednak norma ogólnopolska nakazuje odmianę w Będzinie (por. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego, J. Grzenia Słownik nazw własnych). Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-02 |
| Jak poprawnie odmienić nazwę miasta Dobre? W Dobrem czy w Dobrym? | |
| Formy odmiany są następujące: D. Dobrego, C. Dobremu, NMs. Dobrem (zob. J. Grzenia Słownik nazw własnych). Katarzyna Wyrwas |
|
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2008-07-01 |
| Ja należy się poprawnie zwracać do osoby o imieniu Wawrzyniec? | |
| Formą wołacza tego imienia jest Wawrzyńcze (zob. J. Grzenia Słownik imion; Jan Grzenia Słownik nazw własnych). Katarzyna Wyrwas |
|