Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Interpunkcja2011-04-30
Proszę p pomoc w następującej kwestii: czy w zdaniu Do trzeciego roku życia spełniano każdy mój kaprys, na żądanie karmiono, pojono, przesadnie dbano o higienę, wożono na spacery, huśtano po wyrazie kaprys można postawić dwukropek lub kropkę?
Zdecydowanie można postawić kropkę. Co do dwukropka mam wątpliwości – trzeba by bowiem wówczas przyjąć, że wszystkie czynności wymienione po tym dwukropku były podejmowane, by zaspokoić jakieś kaprysy dziecka, a nie wiem, czy przesadne dbanie o higienę właśnie temu miało służyć. Czyżby dziecko domagało się tego? Nie sądzę ;)
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2011-03-05
Jak poprawnie używać angielskich słów w tekście, np. na forum czy powinny być pisane w cudzysłowie „…” czy tylko ‘…’, a może w ogóle bez niego?
Słownik ortograficzny o zastosowaniu cudzysłowu mówi, że stosowany jest on „przede wszystkim do wydzielania słów cytowanych i oznaczania specyficznych użyć wyrazów i wyrażeń, bywa on więc określany również jako znak redakcyjny”. Wyraz obcego pochodzenia stosowany w języku polskim nie wpisuje się w powyższy schemat, więc nie stosujemy cudzysłowu.
Dalej słownik mówi, że „Cudzysłów wyodrębnia też wprowadzony do tekstu wyraz obcy stylistycznie. Dotyczy to przede wszystkim użycia wyrazów i wyrażeń potocznych w stylu naukowym”. Jednak wyraz obcy to nie wyraz obcy stylistycznie, więc pisząc go zarówno w formie potocznej (forum internetowe), jak i w języku urzędowym, nie stosujemy żadnej formy cudzysłowu (ani „…”, ani ‘…’).
Osobiście w celu wyróżnienia wyrazu obcego skłaniałabym się ku wersji pisania takich słów kursywą.
Sandra Karliczek
Interpunkcja2011-03-02
Interesuje mnie kwestia łącznika i myślnika. Znak na klawiaturze „-” to łącznik. A półpauza to
„ ”, a pauza to „ ”. Czy tak? A jeśli inaczej wprowadza się te znaki z klawiatury, to proszę mi powiedzieć, w jaki sposób się to robi.
Łącznik, inaczej dywiz, to faktycznie bardzo krótka kreska, służąca do zapisu np. wyrazów złożonych typu biało-czerwony.
Pauza, inaczej myślnik, to długa kreska ‘—’, której używa się np. do wprowadzania poszczególnych partii dialogu, a także jako znaku zawieszenia głosu, sygnału wtrącenia czy też jako znaku informującego o pewnym przedziale (w tym ostatnim przypadku składa się ją ze spacjami lub bez spacji (w języku edytorów: ze światłami lub bez świateł), np. w latach 1918—1939 lub w latach 1918 — 1939). Pauzę można znaleźć w symbolach specjalnych (w Wordzie z Microsoft Office XP na pasku narzędzi trzeba wybrać polecenie „wstaw”, następnie „symbol” i „znaki specjalne”) lub wywołać skrótem Alt + Ctrl + Num– (minus z klawiatury numerycznej).
W tekstach drukowanych pauzę można zastąpić w każdym przypadku półpauzą, czyli nieco krótszą kreską, wyglądającą tak: ‘–’. Ją również łatwo znaleźć w opcjach na pasku narzędzi lub wprowadzić skrótem Ctrl + Num–.
Edytorski termin pauza może być nieco mylący. Kojarzy się bowiem z pauzą muzyczną, która jest znakiem zawieszenia głosu, odstępu, i dlatego jest nieraz błędnie utożsamiany z terminem spacja. Oczywiście jeśli chodzi o samą spację, też mamy przynajmniej dwa jej rodzaje: po pierwsze spację zwykłą, czyli taką, która w tym tekście występuje mnóstwo razy, i po drugie spację twardą, niepozwalającą w miejscu, gdzie występuje, złamać wiersza (przez co jest używana do pozbywania się tzw. bękartów, czyli najczęściej jednoliterowych wyrazów wiszących na końcu linijki). Spacja twarda nie zmienia też swojej wielkości w przypadku justowania tekstu. Skrót klawiaturowy pozwalający ją uzyskać to Ctrl + Shift + Spacja.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2011-02-26
Szanowni Państwo! Czy w przypadku koincydencji spójnika i zaimka w poniższych zdaniach można między nimi nie stawiać przecinka?
Ten, kto widział ten spektakl, klaskał; Ten kto widział ten spektakl, klaskał; Ci, którzy pojechali na wakacje, byli zachwyceni; Ci którzy pojechali na wakacje, byli zachwyceni; Temu, co się tak gapił, uciekł tramwaj; Temu co się tak gapił, uciekł tramwaj.
Dla zachowania przejrzystości składniowej przywołanych wypowiedzeń należałoby zachować przecinki, czyli: Ten, kto widział ten spektakl, klaskał (ten klaskał – kto widział spektakl). Ci, którzy pojechali na wakacje, byli zachwyceni (ci byli zachwyceni – którzy pojechali na wakacje). Temu, co się tak gapił, uciekł tramwaj (temu uciekł tramwaj – co się gapił).
Joanna Przyklenk
Interpunkcja2011-02-26
Jakiego znaku interpunkcyjnego (myślnika, łącznika, wielokropka, może jeszcze innego) należy użyć w zapisie tekstu mówionego, kiedy narrator przerywa wypowiedź w połowie wyrazu? Cały tekst winien wyglądać następująco: [do jednej z bliźniaczek, której mówca nie potrafi zidentyfikować] Kasiu... Znaczy: Basiu... Ach, wszystko jedno, co ty tu robisz?, gdy tymczasem wyartykułowano jedynie: Ka... Znaczy: Ba... Ach, wszystko jedno, co ty tu robisz?. Czy zapis urwanych wyrazów jest poprawny?
Wielokropek powinien dobrze spełniać funkcję w takim przypadku.
Joanna Przyklenk
Interpunkcja2011-02-26
Czy można zastosować przecinek przed słowem informuję w konstrukcji Nawiązując do otrzymanej korespondencji, informuję, że...?
Zdecydowanie trzeba stosować przecinki w powyższej konstrukcji. Imiesłowy przysłówkowe współczesne (zakończone na -ąc) i uprzednie (zakończone na -wszy, -łszy) zawsze oddziela się przecinkami.
Monika Wosnitzka
Interpunkcja2011-02-26
Czy podając klientowi adres e-mail, na jaki może skierować zapytanie, można zastosować dwukropek (np. W razie dalszych pytań, proszę o przesłanie wiadomości na adres: info@info.pl) czy powinno być bez dwukropka przed adresem?
Niestety większość użytkowników języka polskiego uważa, że powinno się stawiać dwukropek przed podaniem adresu e-maila, numeru telefonu itp. Jedynym usprawiedliwieniem takiego myślenia jest chęć zwrócenia czyjejś uwagi na swoje dane, ale pamiętajmy, że taki zapis jest nie najlepszy. Zdanie poprawne: W razie dalszych pytań, proszę o przesłanie wiadomości na adres info@info.pl.
Monika Wosnitzka
Interpunkcja2011-01-11
W wielu pracach naukowych i popularnonaukowych, które redaguję, zostały zastosowane wyrażenia wyliczające po pierwsze, po drugie itd. Nie znajduję nigdzie zasady interpunkcyjnej dotyczącej użycia bądź nieużywania przecinka po tych wyrażeniach. Również w Państwa odpowiedziach na różne pytania nie ma jednego sposobu postępowania w tych sytuacjach (czasem stosowana jest pauza). Proszę o odpowiedź, czy powinnam wtedy kierować się jakąś zasadą, czy wyczuciem prozodycznym.
W Słowniku interpunkcyjnym Jerzy Podracki i Anna Gałązka podają, że w kontekście zwrotów po pierwsze, po drugie itp. interpunkcja jest niejednolita – można je oddzielać przecinkiem, ale nie jest to konieczne. Mamy zatem znaczną swobodę i myślę, że faktycznie najlepiej kierować się swoim wyczuciem. A jeśli widzi Pani potrzebę wydzielenia tych wyrażeń jakimś znakiem sugerującym przestanek oddechowy, a tekst jest już najeżony przecinkami, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby oddzielić je pauzą lub np. dwukropkiem. Trzeba jednak zachować konsekwencję przynajmniej w obrębie całej jednej sekwencji takich wyliczeń.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2011-01-09
Nie mogę poradzić sobie z wstawieniem przecinka, choć zdanie wydaje się banalne. Bardzo proszę o podpowiedź. Kupiłam nową zieloną bluzkę. Zostawiłabym zdanie bez przecinka, ale mam wątpliwości.
Niestety nie jestem w stanie zupełnie jednoznacznie stwierdzić, czy przecinek powinien pojawić się w powyższym zdaniu między dwiema przydawkami, czy też nie, ponieważ nie znam intencji komunikatu. Ale zawsze w takich sytuacjach proponuję pytającym, by sami przeprowadzili prosty test. Jeśli bez zmiany znaczenia zdania dałoby się wstawić pomiędzy kłopotliwe przydawki zwrot a ponadto lub a do tego, powinniśmy je w zdaniu wyjściowym rozdzielić przecinkiem. Jeżeli zaś takiego zwrotu bez wypaczania sensu wypowiedzenia nie da się wprowadzić, z przecinka trzeba zrezygnować.
Spróbujmy przeanalizować parę sytuacji, w których zacytowane zdanie mogłoby być wypowiedziane. Załóżmy, że jego autorka miała do wyboru dwie bluzki w kolorze zielonym, z tym że jedna z nich była nowa, a druga używana, i ostatecznie kupiła tę pierwszą, a teraz chce o tym wszystkim kogoś poinformować. Nie stwierdzi wówczas *Kupiłam nową, a ponadto zieloną bluzkę – przymiotnik nowa ma się bowiem odnosić do całego wyrażenia zielona bluzka, nie tylko do bluzki. Będzie mogła natomiast powiedzieć jednym tchem Kupiłam nową zieloną bluzkę. Podobnie wyrazi się, by zaznaczyć, że kupiła kolejną już w kolorze zielonym bluzkę (pięć innych w niemal identycznym odcieniu, choć może innym fasonie leży w jej szafie). Ale gdyby nasza bohaterka miała zamiar swoim komunikatem zdenerwować męża, który nienawidzi zielonego koloru czegokolwiek, i – a to już poważniejsza sprawa – ma dość kupowania przez żonę nowych bluzek (bo one, we wszystkich kolorach, z szaf się wręcz wysypują), mogłaby użyć zdania Kupiłam nową, a ponadto zieloną bluzkę lub Kupiłam nową, zieloną bluzkę.
Przypuszczam jednak, że autorce przywołanego w pytaniu zdania chodziło po prostu tylko o podzielenie się radością z nowego zakupu – zielonej bluzki, a wtedy, tak jak Pani zasugerowała, należałoby w zapisie to zdanie zostawić bez przecinka, co zresztą nasz test potwierdza.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2010-12-27
Moje pytanie dotyczy poprawności przy stawianiu kropki przy liczebnikach porządkowych w pracach naukowych.
Czy po liczebnikach porządkowych, które odwołują się do numerowania rozdziałów stawiamy kropkę? Np. to zagadnienie opisywane jest w rozdziale 7. niniejszej pracy.
A w jaki sposób powinien być zapisany liczebnik w tytule rozdziału lub podrozdziału. Czy też z kropką jako porządkowy? Rozdział 7 czy Rozdział 7.?
Czy w tytule rozdziałów też stawiamy kropki?
Przyjęło się, że po zapisanych cyframi arabskimi liczebnikach porządkowych, które oznaczają numer rozdziału, a także numer tomu czy strony w jakiejś publikacji (niekoniecznie naukowej), kropkę pomijamy. Napiszemy więc np.: Znajdziesz tę informację w tomie 1 „Potopu” w 3 rozdziale na 30 stronie.
Trzeba jednak pamiętać, że opuszczenie kropki po wyrażonych cyframi liczebnikach odnoszących się nawet do słów takich jak strona czy rozdział jest możliwe tylko wtedy, gdy z samej treści zdania jasno wynika, iż chodzi w nim o liczebnik porządkowy, a nie o główny. Proszę bowiem spojrzeć na następujący przykład: Przeczytałam wczoraj 1 tom „Ogniem i mieczem”. Kontekst nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, czy 1 zastępuje słowo jeden, czy pierwszy, a zatem o interpretacji symbolu liczbowego przesądzać będzie tylko brak lub obecność kropki. W związku z tym gdyby w wypowiedzeniu chodziło o tom pierwszy, zapis winien być następujący: Przeczytałam wczoraj 1. tom „Ogniem i mieczem”.
Pyta Pani też o interpunkcję w tytułach rozdziałów. Otóż po tytule rozdziału (także podrozdziału), który zaczyna się wielką literą, można postawić kropkę, choć nie jest to konieczne. Zawsze jednak trzeba zrezygnować z tego znaku interpunkcyjnego, gdy wszystkie litery tytułu to wersaliki.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2010-12-03
Moje pytanie dotyczy zdania: Panowie oficerowie, wojna! wojna! Niemcy zbombardowali dworzec w Białymstoku. Czy jest to poprawna forma, czy też powinno to zdanie brzmieć: Panowie oficerowie, wojna! Wojna! Niemcy zbombardowali dworzec w Białymstoku.
Tak naprawdę obie zacytowane wypowiedzi są poprawne. Pierwsza zawiera w początkowym zdaniu dwa wyrazy będące okrzykami. Jeśliby zaś wyrazy te zapisać z pominięciem znaku interpunkcyjnego wykrzyknika, musiałby je oddzielać je przecinek, który sugerowałby w wymowie dłuższą przerwę na oddech między dwoma słowami wojna (por.: Panowie oficerowie, wojna, wojna!). Ponieważ zaś taką samą, a nawet nieco dłuższą przerwę zakłada obecność wykrzyknika, dodatkowo jeszcze informującego o większej ekspresywności pewnych zwrotów, użycie przecinka staje się w tym i podobnych kontekstach zbędne. Po analizie tego typu przypadków twórcy zasad interpunkcji polskiej ustalili, że gdy dochodzi do zbiegu dwóch znaków przestankowych i pierwszym z nich jest wykrzyknik, a drugim przecinek, ów przecinek jako mniej akurat w takich sytuacjach funkcjonalny pomijamy. I tak właśnie uczyniono w pierwszym przywołanym przykładzie.
Dodam tylko, że nie wszyscy językoznawcy zajmujący się interpunkcją polecają stosowanie po wykrzykniku małej litery (ich zdaniem charakterystyczne jest to głównie dla tekstów dawniejszych i tam akurat nie razi). Woleliby bowiem, aby wykrzyknik zawsze kończył zdanie, a więc wymagał użycia po sobie wyrazu pisanego wielką literą (por. np. Jan Podracki, Anna Gałązka, Słownik interpunkcyjny PWN, Warszawa 2002), i zastosowaliby raczej interpunkcję i ortografię jak w przykładzie drugim.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2010-12-02
Na stronie poradni PWN pojawiły się dwie odpowiedzi, które stawiają pod znakiem zapytania odpowiednie stawianie przecinka kończącego list itp. Chodzi o te zapytania: pierwsze i drugie
Dlatego chciałbym się dowiedzieć, która z tych odpowiedzi jest prawidłowa. A może chodzi po prostu o własne preferencje i żadna z reguł słownikowych nie wskazuje na jednoznaczne działanie?
Słowniki poprawnościowe nie wypowiadają się bezpośrednio w kwestii użycia bądź nieużywania znaku przestankowego między słowem Pozdrawiam lub formułą Z poważaniem a podpisem w zakończeniu e-maila czy np. zwykłego listu. Tak więc mamy tu właściwie sporą dowolność zapisu. Radziłabym jednak, za Adamem Wolańskim, ze względów edytorskich zrezygnować w powyższych kontekstach z interpunkcji, tym bardziej że podpis przenosimy przecież zazwyczaj do nowego wersu (zob. poniżej).
Pozdrawiam serdecznie
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2010-11-12
Mam pytanie dotyczące użycia znaku wykrzyknika na końcu zdania. Czy można używać dwóch takich znaków, czy może dopuszczalny jest tylko jeden wykrzyknik, ewentualnie trzy?
Zazwyczaj na końcu zdania dajemy tylko jeden wykrzyknik, ale jeśli jest to uzasadnione, można ich liczbę zwiększyć do dwóch lub maksymalnie trzech. Robimy tak głównie wtedy, kiedy zależy nam na podkreśleniu silnie emocjonalnego charakteru wypowiedzi. Por. poprawny zapis zdań wypowiadanych przez osobę coraz mocniej zdenerwowaną: Idź już! Odejdź!! Nie zbliżaj się!!!.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2010-11-08
Proszę o informację, gdzie w tym wypadku postawić przecinek:
– Pisz tak, aby każdy mógł przeczytać.
– Pisz, tak aby każdy mógł przeczytać.
– Pisz, tak, aby każdy mógł przeczytać.
Czy każdy zapis jest prawidłowy i wynika tylko z intencji piszącego?
Każdy z podanych zapisów jest dla jakiejś interpretacji poprawny. Warto jednak zwrócić uwagę na to, iż w pierwszym zdaniu nacisk kładziony jest na sposób, w jaki ktoś ma pisać (użyjemy tej wypowiedzi, jeśli chcemy, by czyjeś pismo było np. wyraźne). Z kolei w drugim położony jest on przede wszystkim na czynność pisania (Pisz, a nie mów!). Zdanie to mogłoby np. wyrażać w nieco krótszy sposób myśl zawartą w takiej wypowiedzi: Pisz, by dzięki temu każdy mógł się dowiedzieć, jakie jest twoje zdanie. Trzecie zdanie narzuca natomiast następującą interpretację: Pisz, a skoro już piszesz, to rób to starannie. Przykłady te potwierdzają, że faktycznie interpunkcja w wielu przypadkach zależy od intencji komunikatu.
Barbara Pukalska
Interpunkcja2010-11-08
Błąd w prawie karnym - Stan obecny i proponowane zmiany. Jak to zapisujemy: z myślnikiem, łącznikiem czy półpauza i czy ze spacją czy bez? To samo pytanie przy zapisie daty 22-23.09.1993, oraz to samo pytanie do Lublin - Kazimierz Dolny.
Podany w pytaniu dwuczęściowy tytuł należałoby składać z myślnikiem (por. Błąd w prawie karnym — Stan obecny i proponowane zmiany) albo z zastępującą go często w druku półpauzą ze spacjami, zwaną też półpauzą ze światłami (por. Błąd w prawie karnym – Stan obecny i proponowane zmiany).
Gdy w tekstach drukowanych chcemy podać natomiast jakiś przedział czasowy, stosujemy między liczbami arabskimi oznaczającymi np. dzień, miesiąc czy rok półpauzę bez spacji (por. 22–23.09.1993), ewentualnie dywiz, ale osobiście polecam to pierwsze wyjście. Tych samych znaków używamy do zaznaczania trasy między dwoma punktami (por. Lublin–Kazimierz Dolny oraz Lublin-Kazimierz Dolny), z tym że użycie tu dywizu może być bardzo mylące (występuje on bowiem m.in. w nazwach własnych złożonych, por. Bielsko-Biała, Katowice-Piotrowice), więc zdecydowanie odradzam jego zastosowanie.
W tekstach pisanych odręcznie w omawianych wyżej kontekstach w miejsce owej półpauzy bez spacji lub dywizu wprowadza się często myślnik lub półpauzę ze spacjami (por. również poprawne wersje zapisu nie w druku: 22 — 23.09.1993 lub 22 – 23.09.1993; a także Lublin — Kazimierz Dolny oraz LublinKazimierz Dolny).
Katarzyna Mazur

Interpunkcja2010-11-08
Proszę o informację: czy w tekście, kiedy wprowadzam nowe słowo (nazwę maszyny), powinno ono być zapisane w cudzysłowie?
Nie ma takiej konieczności. Proszę jednak pamiętać, że jeżeli mimo wszystko zdecydujemy się na użycie cudzysłowu, nie powinniśmy już poprzedzać nazwy, która jest nim opatrzona, dodatkowym zwrotem metajęzykowym, np. tak zwany (w skrócie tzw.).
Katarzyna Mazur

Interpunkcja2010-11-08
Czy po skrótach nazw ksiąg biblijnych należy stawiać kropkę, czy nie? Prof. Markowski stawia kropkę, specjaliści od języka religijnego – nie. Jak to więc jest? Np. Mt 5, 6-1 czy Mt. 5, 6-1, itp. I gdzie mogę znaleźć informacje dotyczące najnowszej normy w pisowni słownictwa religijnego?
Nie stawia się kropki po skrótach nazw ksiąg biblijnych. Tak podają Wielki słownik ortograficzny języka polskiego PWN z zasadami pisowni i interpunkcji pod red. E. Polańskiego (2003 r.) oraz Słownik skrótów Józefa Parucha (1970 r).
Katarzyna Dybała

Według moich informacji, prof. Markowski pozostaje w kwestii stosowania znaków interpunkcyjnych wierny zasadom opisanym w słowniku ortograficznym, więc nie sądzę, by gdziekolwiek mógł postulować pisanie kropki po siglach biblijnych.
A osobom poprawiającym i redagującym teksty religijne polecam opracowanie pod redakcją Renaty Przybylskiej i ks. Wiesława Przyczyny Zasady pisowni słownictwa religijnego (wyd. BIBLOS, Tarnów 2004).
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2010-11-03
Czy jeśli piszę hasło kapitalikami, to stawiam kropkę? Na przykład Poprawne HASŁO: WIELORYB
To, czy w danym wypowiedzeniu po ostatnim słowie, które jest pisane wyłącznie wielkimi literami, czyli tzw. wersalikami (bo myślę, że o to chodziło w pytaniu), dajemy kropkę, zależy od tego, w jakiej funkcji całe owo wypowiedzenie zostało użyte (tzn. czy jest ono tytułem, sloganem reklamowym, informacją na afiszu, czy też np. elementem dłuższej lub krótszej narracji). W podanym przykładzie powinno się ten znak interpunkcyjny postawić. A więc: Poprawne hasło: WIELORYB.
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2010-02-05
Czy można wydzielić pewną część zdania z jednej strony myślnikiem, z drugiej przecinkiem? Konkretnie mam na myśli zdanie: Zwalczanie nieformalnych zachowań dyskryminujących jedną płeć – przy pomocy formalnych zachowań dyskryminujących drugą płeć, prowadzi donikąd. Wydaje mi się, że według norm składniowych nie powinno się użyć przecinków w tym zdaniu, jednak bez nich wypowiedzenie jest nieczytelne. Postawiłam więc myślnik w pierwszym miejscu, aby uniknąć niejednoznaczności (możliwości błędnego przyporządkowania okolicznika przy pomocy formalnych programów... – jako odnoszącego się do dyskryminowania pierwszej płci, nie zaś do zwalczania, co zmieniłoby sens zdania). W drugim miejscu bardziej odpowiedni wydaje mi się przecinek (myślnik sugerowałby, że to było tylko wtrącenie, luźno związane ze zdaniem głównym), ale może należałoby zastosować ten sam znak interpunkcyjny, co na początku wydzielanego członu?
Będę wdzięczna za pomoc w rozwiązaniu tej zagadki.
Faktycznie, przywołane przez Panią zdanie jest niezbyt fortunnie sformułowane, ale zastosowana interpunkcja jego niejednoznaczności nie usuwa. Wydaje się, że samym przestankowaniem nie uda się tej konstrukcji nadać precyzji znaczeniowej (pozostawienie myślnika i usunięcie przecinka to też niedobre rozwiązanie). Dlatego sugerowałabym zmianę szyku, po której wypowiedzenie przyjęłoby następującą postać: Zwalczanie przy pomocy formalnych zachowań dyskryminujących jedną płeć nieformalnych zachowań dyskryminujących drugą płeć prowadzi donikąd.
Osobną kwestią pozostaje to, czy w ogóle możemy jakąś partię zdania wydzielić dwoma różnymi znakami interpunkcyjnymi. Otóż spotyka się tego typu zabiegi i często są one uzasadnione. Spójrzmy na przykład: Wiola, bardzo dobra uczennica, z którą nauczyciele nigdy nie mieli problemów, którą rodzice stawiali za wzór swoim dzieciom, której urodę i talent przez wiele lat wszyscy podziwiali, która zagrała w nagrodzonym Oskarem filmie, gdy miała zaledwie 15 lat – wszystkich zawiodła. W zdaniu tym zamknięcie wtrąconej części (rozpoczynającej się słowem bardzo) przecinkiem, a nie myślnikiem skutkowałoby niezamierzoną wieloznacznością – nie mielibyśmy pewności, czy Wiola w wieku 15 lat zawiodła wszystkich, czy też zagrała w filmie. Zresztą jeśliby nawet okolicznik: gdy miała zaledwie 15 lat został usunięty, i tak zakończenie całego wtrącenia myślnikiem należy ocenić jako korzystniejsze niż zastosowanie zamiast tego znaku przecinka.
Nie potrafię natomiast wyobrazić sobie sytuacji, gdy wtrącenie (czy dopowiedzenie) ujęte jest w znaki, z których pierwszy to myślnik, a drugi przecinek. Wszystkie zdania z tak wydzielonym wtrąceniem (do nich należy zacytowane przez Panią) będą miały złą interpunkcję właśnie ze składniowego punktu widzenia – przecinek oddzielać będzie w nich człony, które oddzielone nim być nie mogą (np. podmiot i orzeczenie).
Katarzyna Mazur
Interpunkcja2010-02-05
Czy przed imiesłowami przymiotnikowymi stawiamy przecinek, np. w zdaniu Widziałem dziewczynę idącą drogą?
Imiesłów przymiotnikowy idącą występuje w powyższym wypowiedzeniu w funkcji przydawki wyodrębniającej, tzn. takiej, która pozwala nam ze zbioru wszystkich dziewczyn wysunąć na plan pierwszy jakąś jedną jedyną i coś o niej orzec - np. to, że się ją widziało. Takiej przydawki nie oddziela się przecinkiem od członu przez nią określanego. A zatem poprawny zapis przywołanego zdania to: Widziałem dziewczynę idącą drogą.
Oczywiście imiesłów przymiotnikowy może pełnić w wypowiedzeniu także funkcję przydawki dopowiadającej. Tak jest np. w zdaniu: Widziałem moją dziewczynę, idącą ulicą. Przydawka imiesłowowa nie pojawiła się tutaj, by wyznaczyć zakres osób, o których chce się coś powiedzieć (ten zakres wyznaczył już przymiotnik moja – dzięki niemu wiemy, o kim mowa w zdaniu), ale podaje o tych osobach, tu akurat o jednej osobie, jakieś dodatkowe informacje. Przydawkę dopowiadającą oddzielamy od określanego rzeczownika znakiem interpunkcyjnym.
Podobnie postępujemy w sytuacji, gdy imiesłów pełni rolę tzw. przydawki orzekającej. Występuje ona np. w takiej konstrukcji: Zmęczony, Marek od razu zasnął. Imiesłów nie został tu umieszczony po to, by pomóc nam ze zbioru wszystkich Marków wybrać tego, który był zmęczony. My już bowiem wiemy, kim jest Marek. O tym Marku orzeka się natomiast, że po pierwsze zasnął od razu i po drugie że był zmęczony. Proszę zauważyć, że w omawianym wypowiedzeniu da się bez zmiany sensu zastąpić imiesłów konstrukcją Marek był zmęczony. Całe zdanie złożone przyjmie wówczas postać Marek był zmęczony i od razu zasnął. Jeśli taka operacja jest możliwa, mamy do czynienia z przydawką orzekającą, którą musimy od określanego rzeczownika oddzielić przecinkiem.
Katarzyna Mazur

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10