| Poprawność komunikacyjna | 2017-12-27 |
| Czy rzeczywiście można mówić: „broń, jak sama nazwa wskazuje, służy do obrony”? | |
| Sformułowanie broń do obrony (też: broń służy // służąca do obrony) jest często spotykane na stronach internetowych z zakresu militariów, jest popularne zwłaszcza w środowisku amatorów różnego rodzaju broni. Broń do obrony to połączenie wyrazów opartych na tym samym rdzeniu. Być może dlatego budzi ono pewne wątpliwości poprawnościowe. W słownikach ogólnych języka polskiego broń jest definiowana jako ‘narzędzie walki, każda rzecz służąca do obrony własnej lub do rażenia nieprzyjaciela’, natomiast rzeczownik obrona znaczy ‘odpieranie napaści, zwykle z bronią w ręku, bronienie kogoś lub czegoś albo bronienie się’ (definicje podane za: „Uniwersalny słownik języka polskiego”, red. Stanisław Dubisz). Okazuje się, że nawet zwykły użytkownik polszczyzny, tj. niespecjalista w zakresie nauki o języku, łącząc słowa broń i obrona, czuje, że są one etymologicznie powiązane, czego dowodem jest zdanie: Broń, jak sama nazwa wskazuje, służy do obrony. W polszczyźnie potocznej można spotkać więcej wypowiedzi podobnego typu: Prostownica, jak sama nazwa wskazuje, służy do prostowania; Sprężarka, jak sama nazwa wskazuje, służy do sprężania; Kapslownica (...), jak sama nazwa wskazuje, służy do kapslowania (źródło: Internet). Nie widzę w tych wypowiedziach nic złego – w ten sposób zauważane są przez użytkowników polszczyzny relacje pochodności między wyrazami. Warto dodać, że w języku występują też inne sformułowania wskazanego rodzaju. Nie bazują one jednak na motywacji słowotwórczej wyrazów, por. żartobliwe określenie: Spirytus, jak sama nazwa wskazuje, służy do picia (źródło: Narodowy Korpus Języka Polskiego). |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2017-01-21 |
| Opracowuję komunikat prasowy na temat wydarzenia świątecznego w jednym z centrów handlowych. Wydarzenie to akcja charytatywna, podczas której można wylicytować bombki robione przez znane osobistości. W komunikacie wymieniam osoby z poprzednich lat. Wśród nich jest Ryszard Kaczorowski. Zastanawiam się, czy w takiej informacji prasowej na temat festiwalu bombki choinkowej i przy wymienianiu nazwisk znanych osób, powinnam wstawić przed Ryszardem Kaczorowskim śp.? | |
| Nie ma reguły na przedstawiony przez Panią problem, a rozwiązanie zależy od subiektywnych przekonań. Moim zdaniem użycie skrótu śp. nie byłoby w tym kontekście rażące. Święta Bożego Narodzenia są radosnymi świętami, jeżeli dana osoba angażowała się za życia w przedsięwzięcia związane z bombkami choinkowymi, to dlaczego o tym nie wspomnieć? Dominantą w zarysowanym przez Panią komunikacie prasowym jest charytatywny wymiar akcji, włączenie się w pomoc innym, a nie same atrybuty świąt. Formułę świętej pamięci możemy ponadto uznać za zwrot grzecznościowy, który pełni nie tylko funkcję informacyjną, lecz także wyraża szacunek do wymienianej osoby i pozytywne emocje w stosunku do niej. Należy również zaznaczyć, że jedyne poprawne formy skrótu to śp. (kiedy występuje w środku zdania) oraz Śp. (kiedy rozpoczyna zdanie) (por. http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/sp;9976.html). Barbara Matuszczyk |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2017-01-21 |
| Czy poprawne pod względem stylistycznym jest zdanie użyte w korespondencji (po powitaniu, a przed odpowiedzią na zadane pytania) „W odpowiedzi”? | |
| Konstrukcja w odpowiedzi jest poprawna stylistycznie, jednakże – jak zapisano w „Słowniku poprawnej polszczyzny” – ma ona wydźwięk urzędowy (np. W odpowiedzi na pismo…). Lepiej więc nie używać jej w korespondencji prywatnej i zastąpić ją inną konstrukcją, np. Odpowiadając na Twój list… lub zacząć korespondencję innymi słowami. Karolina Mańczyk |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2016-06-15 |
| Witam serdecznie, czy forma uroczystość zakończenie szkoły w odniesieniu do klasy VI jest poprawna? Serdecznie dziękuję za odpowiedź. |
|
| Konstrukcja brzmi dość potocznie. Precyzyjniejszym sformułowaniem byłoby: uroczystość z okazji ukończenia szkoły. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2016-06-06 |
| Czy w pismach urzędowych można zamieścić postscriptum? | |
| Postscriptum to dopisek do listu, artykułu itp., umieszczany już po podpisie autora. Już sama definicja wskazuje miejsca, w których ten dopisek zwykł się pojawiać – jest to z reguły korespondencja prywatna, choć być może obecnie należałoby użyć formy przeszłej: była. Kiedy pisano listy i inne pisma ręcznie, potem także na maszynie do pisania, postscriptum służyło do tego, by to, co sobie jeszcze przypomnieliśmy, umieścić w obrębie naszego pisma, w którym kiedyś podpis nadawcy stanowił ostateczne zamknięcie. W czasach komputerów, smartfonów, komunikatorów, w związku z coraz bardziej rozpowszechnioną korespondencją elektroniczną, rozpowszechnieniem różnorakich usług telekomunikacyjnych i teleinformatycznych, coraz mniej piszemy, a jeśli piszemy, to mamy możliwość edycji tekstu. Z tego powodu postscriptum odchodzi w niepamięć w ogóle, a w tekstach urzędowych jest rzadkością. Myślę, że ze względu na typ komunikacji (urzędowej, oficjalnej) postscriptum nie jest wyborem ani zbyt stosownym, ani typowym. Nie można jednak postscriptum potępić, jeśli jego zastosowanie wymusza sytuacja, np. pismo urzędowe jest gotowe, powielone i podpisane przez właściwą osobę, a tymczasem zachodzi konieczność dodania informacji istotnych dla odbiorcy. W tym wypadku ważniejsza od stosowności jest potrzeba informacyjna. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2016-03-22 |
| Proszę o poprawną formę dotyczącą korzystania z komputera. Mówimy siedzieć na komputerze czy siedzieć przy komputerze? Pozdrawiam, Agnieszka |
|
| „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego uznaje za poprawne połączenie pisać na komputerze, pracować na komputerze oraz pracować przy komputerze, mamy tu jednak do czynienia z ujęciem komputera jako narzędzia pracy, przyimek na poprzedza nazwę rzeczy, którą wykorzystuje się jako podstawę lub podłoże przy wykonywaniu danej czynności. W połączeniu z czasownikiem siedzieć takiego znaczenia nie mamy, lecz raczej skojarzenie z miejscem wykonywania tej czynności. W tej sytuacji przyimek na określałby położenie osoby, która korzysta z komputera: na pewno nie siedzi wtedy na urządzeniu, lecz przy nim. Konstrukcja siedzieć na komputerze oczywiście pojawia się w polszczyźnie, podobnie jak !pracować na kasie, !być na magazynie pamiętać jednak należy, że jest to polszczyzna potoczna, a język potoczny nie nadaje się do wykorzystania w każdej sytuacji. Zdecydowanie lepiej użyć konstrukcji siedzieć przy komputerze, pracować na komputerze i pracować przy komputerze. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2016-03-22 |
| Jaki może być wizerunek i jakie zwroty można z nim połączyć? | |
| Według „Wielkiego słownika języka polskiego”, który definiuje wizerunek jako ‘sposób, w jaki dana osoba lub rzecz jest odbierana’ (zob. http://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=11573&id_znaczenia=3944861&l=26&ind=0), można opatrzyć ten rzeczownik następującymi epitetami: atrakcyjny, dobry, dotychczasowy, korzystny, nowy, odpowiedni, pozytywny, prawdziwy, swój, właściwy; negatywny, zły; medialny, publiczny, społeczny; zewnętrzny. Mówimy też o wizerunku na arenie międzynarodowej, na rynku, na świecie. Pozostaje jeszcze kwestia tego, co można z wizerunkiem robić: otóż można go budować, kształtować, poprawić / poprawiać, stworzyć, utrwalić, zmienić; wykorzystywać, a także psuć. Z pewnością o wizerunek należy dbać i nikomu nie życzymy, żeby jego wizerunek ucierpiał. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2016-02-21 |
| Pisząc pracę naukową, zastosowałam kilkukrotnie zwrot rysunek przedstawia (mając na uwadze oczywiście treści, jakie on ze sobą niesie). W recenzji swojej pracy napotkałam uwagę, iż jest on zwrotem niepoprawnym, gdyż wolno jedynie użyć stwierdzenia, iż „na rysunku coś zostało przedstawione”. Czy rzeczywiście pierwsza wersja (rysunek przedstawia) jest niedopuszczalna? | |
| Połączenie rysunek przedstawia jest rozpowszechnioną i jak najbardziej poprawną konstrukcją składniową, odnotowaną zarówno w słownikach ogólnych języka polskiego – jak „Wielki słownik języka polskiego PAN” (http://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=7031&id_znaczenia=3860502&l=21&ind=0), jak i w „Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego, a nawet – co znamienne choćby ze względu na tytuł – w „Słowniku dobrego stylu” Mirosława Bańko (tu więcej połączeń: rysunek ilustruje, pokazuje, przedstawia wyjaśnia). Widocznie autor recenzji jest przywiązany do formy, którą uznaje za jedynie poprawną – na rysunku jest przedstawione, która jest poprawna nie jedynie, ale również. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-11-07 |
| Chciałbym się dowiedzieć, czy w akceptowalne jest w języku potocznym używanie archaizmów w celach humorystycznych? | |
| Naprawdę pyta Pan o język potoczny? Nie wierzę! Przecież on akceptuje chyba wszystko. W komunikacji potocznej – najbardziej liberalnej, najbardziej heterogenicznej – mamy do czynienia zarówno z gwaryzmami, jak i wulgaryzmami, to na gruncie języka potocznego tworzy się słowa nowe, ekspresywne, okazjonalne, także indywidualizmy, niewzorcowo odmienia się wyrazy, ucina ich części w nietypowych miejscach, używa słów w nowych znaczeniach, buduje wypowiedzi częstokroć nieskładające się ze zdań, lecz z potoków składniowych, wypowiedzeń doklejanych do poprzednich (polecam tu uwadze m.in. dzieło Władysława Lubasia „Polskie gadanie. Podstawowe cechy i funkcje potocznej odmiany polszczyzny”. Opole 2003). Dlaczego zatem w tym typie komunikacji nie miałyby być akceptowane archaizmy, i to jeszcze w funkcji humorystycznej? Wprawdzie w komunikacji potocznej akceptację, a wręcz poklask, zyskuje to, co nowe, co świeże, i faktem jest, że w języku potocznym wciąż pojawiają się nowe nazwy starych uczuć i ocen (dobry, fajny, cool, zarąbisty itd.), nowe określenia cech ludzkich czy osób, zwłaszcza negatywnie postrzeganych (lamer, lamerski, oszołom, głuptak, blachara), nowości spotykamy wśród zwrotów grzecznościowych (nara, siema, dozo, pozdro, papatki), powstają nowe, onomatopeiczne czasowniki (dżistnąć), często nieodnotowane w słownikach, formy przymiotników od spolszczanych zapożyczeń (oldskulowy, skejtowy), często nierozumiane przez ogół społeczeństwa, za to usprawniające i uatrakcyjniające komunikację w środowisku młodzieżowym. Ale archaizm to również swego rodzaju nowość: to wyraz obecnie nieużywany, zwłaszcza przez ludzi młodych – i z tej przyczyny przynosi wrażenie świeżości, jak zacny, milordzie, zaiste, azaliż, chyży, niewiasta, powiadać, przyodziać. Świadome wplatanie archaizmów czy wyrazów przestarzałych do wypowiedzi potocznej niewątpliwie może wywołać humorystyczny efekt. Szkoda tylko, że Autor pytania nie podał żadnej egzemplifikacji… Można się jedynie domyślać, że chodzi tu o następujące przykłady: Onegdaj spotkałem starego kumpla (onegdaj ‘dawniej, kiedyś, wcześniej niż wczoraj’); Chrobry z ciebie gość (chrobry ‘dzielny, mężny, śmiały, odważny, waleczny, bohaterski’ – dziś z kwalifikatorem podniosły); Ładna białogłowa (białogłowa ‘kobieta, zwłaszcza zamężna’ – dziś z kwalifikatorami książkowy, żartobliwy); To jest moja mać / macierz (mać, macierz ‘matka’); Latoś wybuduje chatę (latoś ‘tego roku, w tym roku’ – dziś z kwalifikatorami: gwarowy, dialektalny albo potoczny, żartobliwy) czy Był wyszedł. A nie mówiłam była. Kupiłem był książkę (wskrzeszanie czasu zaprzeszłego). To kilka przykładów zasłyszanych; definicje leksemów pochodzą z „Uniwersalnego słownika języka polskiego” pod red. S. Dubisza. Zazwyczaj w ten sposób swoje wypowiedzi ubarwiają studenci polonistyki, którzy są po wykładach z gramatyki historycznej języka polskiego czy z literatury staropolskiej. Stosowanie archaizmów w codziennej mowie może być zabawne i śmieszne, może również powodować kolizje komunikacyjne (niezrozumienie, nieporozumienie), nie każdy bowiem użytkownik współczesnej polszczyzny zna archaiczną semantykę słów, nie każdy rozpoznaje dawne formy języka. Co więcej – bardzo rzadko uświadamiamy sobie, jak wiele archaicznych znaków języka stosujemy na co dzień, w mowie potocznej. Przykładem mogą być frazeologizmy zachowujące dawną fleksję czy leksykę, jak np. przed laty; wyjść za mąż; po omacku; bez liku; ani krzty; do siego roku, kurwa mać (z kwalifikacją: wulgarny, potoczny w USJP), ale i zamierzchłe znaczenia wyrazów, np. bez ustanku; na wyrywki; mówić z przekąsem; bez ogródek; na odczepkę; (to) nie przelewki; nie dziwota. Kończąc, warto dodać, że nie zawsze wiemy, że archaizujemy… Agnieszka Piela |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-11-06 |
| Jak poprawnie mówimy: za tydzień czy w następnym tygodniu? Czy obydwie są równie dobre? | |
| Wymienione połączenia są równoważne, można ich używać wymiennie, nie różnią się stylistycznie. Rzeczownik tydzień występuje w wielu konfiguracjach z przyimkami, które modyfikują znaczenie komunikatu, np. Od tygodnia pada. Za tydzień wyjeżdżamy. Spotkali się na tydzień przed wyjazdem. Przed tygodniem obiecywali załatwić sprawę. W tydzień po wypadku był już w domu. Po tygodniu zakończyli badania. Tydzień występuje też w stałych połączeniach w tym, w przyszłym, następnym, zeszłym, ostatnim, najbliższym, ubiegłym tygodniu, z których konstrukcja z ubiegły ma charakter oficjalny, zdecydowanie niepotoczny. Definicje wyrazów wraz z bogatą ilustracją materiałową zawiera m.in. „Wielki słownik języka polskiego PAN” (www.wsjp.pl), który serdecznie polecamy. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-11-01 |
| Znalazłem w książce dla klasy pierwszej następujące zdanie: Słuchanie muzyki zbyt głośno przez słuchawki może na trwale uszkodzić twój słuch. Zwrot na trwale wydaje mi się niepoprawny. Proszę rozwiać moje wątpliwości. | |
| W polszczyźnie istnieje przysłówek trwale, który jest używany w znaczeniu «w ciągu długiego, dłuższego czasu, na długi, dłuższy czas, na długo, na stałe». W cytowanym zdaniu mamy do czynienia ze znaczeniem «na stałe», podobnie jak słownikowych przykładach: Utrzymywała się trwale wysoka temperatura. Szampon trwale koloryzujący. Elementy trwale połączone. „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego odnotowuje wprawdzie połączenie na trwale, lecz wskazuje, że jest ono rzadkie, a Pana pytanie i wątpliwości udowadniają, że klasyfikacja ta jest trafna. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego PWN (http://www.nkjp.pl) znajdują się zaledwie 24 przykłady połączenia na trwale, 5 razy więcej połączeń z na trwałe synonimicznego do na stałe, ale już 50 razy więcej użyć przysłówka trwale. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-10-24 |
| Które zdanie jest poprawne: Trzeba oglądnąć wiadomości czy Trzeba obejrzeć wiadomości (dziennik telewizyjny)? | |
| Ocena poprawności zależałaby od tego, w jakim kontekście, w jakiej sytuacji chciałby Pan użyć każdego ze zdań, co jest związane ze specyficznym statusem czasownika oglądnąć. W „Uniwersalnym słowniku języka polskiego” pod red. S. Dubisza jest on uznawany za potoczny, a zatem nie w każdej sytuacji będzie odbierany jako stosowny. „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego odnotowuje ten czasownik jako regionalizm krakowski, czyli słowo, które ma ograniczony terytorialnie zasięg. Wprawdzie znaczenie oglądnąć nie powinno się raczej zagadkowe dla mieszkańców innych regionów Polski, tak jak krakowskie bil ‘słonina’, grysik ‘kasza manna’, poznańskie pyry ‘ziemniaki’, chabas ‘mięso’, białostockie przynuka ‘zachęcanie do posiłku‘, kozytać ‘łaskotać’ czy śląskie gruba ‘kopalnia’. Jeśli natomiast użyjemy formy ogólnopolskiej obejrzeć, możemy być pewni, że nie wzbudzi to niczyich wątpliwości poprawnościowych. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-10-23 |
| Rzecz dotyczy napisu na rozkładach jazdy: uważam, że zwrot w dni powszednie jest lepszy (bardziej precyzyjny, ładniej brzmi) od zwrotu w dni robocze. | |
| Ma Pan oczywiście prawo do własnej oceny, także estetycznej, ale faktem jest, że połączenie w dni robocze odnoszące się do kursowania środków komunikacji jest rozpowszechnione i zrozumiałe. Nawiązuje ono do znaczenia przymiotnika roboczy «związany z pracą, wykonujący pracę, przeznaczony do pracy» i występuje w sformułowaniach brygada robocza, narada robocza, ubranie robocze, zwierzę robocze. Rozumiem, że może się kojarzyć z użyciem potocznym, ponieważ – choć nie wskazano tego w przytoczonej definicji słownikowej – pochodzi od rzeczownika robota, który w parze z niepotoczną pracą nazywa ważną aktywność człowieka. Zarzutu potoczności nie można natomiast postawić preferowanemu przez Pana przymiotnikowi powszedni «pozbawiony świąteczności, niezwykłości; zwykły, zwyczajny, codzienny», który w „Uniwersalnym słowniku języka polskiego” pod red. S. Dubisza jest określany jako słowo książkowe, tzn. występujące w pisanej odmianie języka lub w starannych wypowiedziach mówionych, przeważnie należące do stylu publicystycznego lub literackiego. Warto zauważyć, że to roboczy zrobił – rzec można – karierę, ponieważ wszedł do słownictwa obsługującego różne dziedziny wiedzy czy techniki: siła robocza jest pojęciem ekonomicznym, pociąg roboczy to w kolejnictwie «pociąg do przewozu materiałów, sprzętu i robotników w celu wykonywania robót na szlaku», w terminologii technicznej stosuje się połączenie część robocza maszyny w celu nazwania części maszyny wykonującej czynności związane bezpośrednio z wykonywaniem określonej pracy, w języku urzędowym dniówka robocza to liczba godzin przepracowanych przez jednego robotnika w ciągu jednego dnia, a dzień roboczy to w urzędowe określenie dnia powszedniego. Tymczasem powszedni ze względu na swój książkowy, podniosły charakter ma ograniczony zakres występowania – w języku religijnym używa się określenia grzech powszedni, aby nazwać grzech nieoznaczający opowiedzenia się przeciw Bogu, choć wyrządzający szkody, a związek frazeologiczny chleb powszedni – także mający konotacje religijne – oznacza «codzienne jedzenie konieczne, by utrzymać się przy życiu», a potocznie także «rzecz codzienną, zwykłą, nic nadzwyczajnego» (definicje za USJP). Po tych przydługich rozważaniach warto wskazać, że napisy na rozkładach jazdy czy tablice informacyjne przygotowują urzędnicy, zapewne więc korzystają ze sformułowań pochodzących z języka urzędowego, który uznają za stosowniejszy do komunikacji z obywatelami niż styl wysoki. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-10-23 |
| Jeśli chcielibyśmy napisać komuś dedykację, np. na płycie, czy poprawną formą będzie zarówno Annie, jak i Dla Anny? | |
| Obie formy są poprawne i stosowane. Pierwsza, z imieniem w celowniku, nawiązuje do konstrukcji z czasownikami dedykuję, ofiaruję czy daję (komu?). Druga forma, z przyimkiem dla (kogo?) wywołuje dobre skojarzenia, sugeruje, że prezent jest dla kogoś przeznaczony, specjalnie dla kogoś przygotowany. Obie formy wskazują więc na dobre intencje darczyńcy. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-10-22 |
| W Internecie bardzo często widzę pewne skróty, które w języku polskim nie istnieją, tj. cb (ciebie), sb (siebie), wgl (w ogóle). Czy używanie ich jest błędem językowym? | |
| Spotkałam się też z formami (różnie zapisywanymi) kc (‘kocham cię’), jct (‘ja ciebie też’), jj (‘już jestem)’, zw (‘zaraz wracam’), bd (‘będę’, ‘będziesz’, ‘będą’ itd.). Niektóre – zwłaszcza te wieloznaczne, silnie uzależnione od kontekstu sytuacyjnego, jak bd – trudno właściwie zinterpretować. To formy zdecydowanie potoczne, a nawet środowiskowe, poza językiem młodzieży chyba mało rozpowszechnione. Jeśli zechcemy używać ich w polszczyźnie ogólnej albo – co gorsza! – w korespondencji oficjalnej, popełnimy błąd. Większość tego typu skróceń nie jest zgodna z zasadami skracania wyrazów przyjętymi w języku polskim i opisanymi w zasadach pisowni (zob. http://sjp.pwn.pl/zasady/Reguly-skracania-wyrazow;629565.html) albo też po prostu nie one są znane poza komunikacją SMS-ową, mejlową czy rozmowami prowadzonymi przez młodzież za pomocą różnych komunikatorów internetowych. Wiele takich form odnotowuje internetowy Miejski słownik slangu i mowy potocznej (www.miejski.pl). Ich pojawianie się jest spowodowane potrzebami użytkowników oraz wszechobecną i silną w języku tendencją do skrótu. Jeśli używamy ich w grupie równieśniczej i jesteśmy rozumiani, wszystko jest w porządku, jeśli natomiast zmieniamy typ kontaktu i rozmówców / korespondentów, powinniśmy – choćby ze względu na skuteczność prowadzonej wymiany zdań – używać form pełnych, aby nie stwarzać barier komunikacyjnych. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-06-17 |
| W umowie o staż wakacyjny dotyczący Pani, która forma jest poprawna? 1. Stażysta oświadcza, iż jest studentem magisterskich studiów uzupełniających. 2. Stażysta oświadcza, iż jest studentką magisterskich studiów uzupełniających. 3. Stażystka oświadcza, iż jest studentką magisterskich studiów uzupełniających. |
|
| Wersja 1. odnosi się do mężczyzny (stażysta jest studentem), wersja 2. nie oddaje (być może?) stanu rzeczywistego (stażysta jest studentką?). Nie ma powodu – nawet w oficjalnym dokumencie, jakim jest umowa – by nie stosować form żeńskich w odniesieniu do kobiety, zwłaszcza jeśli mamy wybór, bo sami redagujemy tekst. Rzeczowniki studentka i stażystka nie należą do języka potocznego i są neutralne stylistycznie, jak lekarka, malarka, nauczycielka. A zatem: Stażystka oświadcza, iż jest studentką magisterskich studiów uzupełniających. |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-06-11 |
| Proszę o radę jak napisać: być pod wpływem alkoholu czy być pod działaniem alkoholu? Która forma jest poprawna? | |
| Wyrażenia być pod działaniem i być pod wpływem należy uznać za synonimiczne. Można je zatem stosować wymiennie, jednak Narodowy Korpus Języka Polskiego znacznie częściej notuje być pod wpływem alkoholu niż być pod działaniem alkoholu Katarzyna Krulicka |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-06-11 |
| W Polsce można spotkać się z dwoma wyrażeniami, jeśli chcemy wyjść z domu. Która z form jest poprawna: na pole czy na dwór? | |
| W „Wielkim słowniku języka polskiego PWN” znajdziemy jednoznaczną odpowiedź na to pytanie. Forma na dwór ma zasięg ogólnopolski, natomiast forma na pole w znaczeniu ‘na dwór’ ma charakter regionalny, typowy dla Małopolski. Katarzyna Krulicka |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-06-10 |
| Czy określenie dzieci w wieku szkoły podstawowej jest poprawne? Domyślam się, że autor użył go, gdyż sformułowanie dzieci w wieku szkolnym mogłoby pozostawiać wątpliwości, czy chodzi o dzieci uczęszczające do szkoły podstawowej, czy też o dzieci (młodzież) gimnazjalną lub licealną... Gdy słyszę jednak o dzieciach w wieku szkoły podstawowej, uśmiecham się w myślach do staruszków, którzy są młodsi od niejednej takiej szkoły... | |
| Choć sformułowanie dzieci w wieku szkoły podstawowej z punktu widzenia konstrukcji gramatycznej nie budzi większych zastrzeżeń, jest nielogiczne i faktycznie dość niefortunne –niejedna podstawówka bowiem liczy sobie blisko sto lat, a taki wiek nawet w przypadku dorosłego, sędziwego człowieka jest raczej niecodzienny. Co ciekawe, określenie to w Narodowym Korpusie Języka Polskiego (www.nkjp.pl) notowane jest tylko 4 razy, natomiast podobne, dzieci w wieku szkolnym, aż 200. Pani uzasadnienie użycia przez autora wspomnianej konstrukcji jest zapewne trafne, choć wydaje się, że zastąpienie go przez popularne dzieci w wieku szkolnym nie powinno budzić wątpliwości co do rodzaju szkoły, o którą chodzi. Sądzę, że uczniowie gimnazjum czy liceum zostaliby raczej określeni, jak zresztą słusznie Pani zauważa, młodzieżą gimnazjalną / licealną czy też młodzieżą w wieku gimnazjalnym / licealnym. Aleksandra Mól |
|
| Poprawność komunikacyjna | 2015-03-28 |
| Szanowni Państwo, mam pytanie dotyczące zdania: Ten moment, kiedy spełnia się plan. Czy sformułowanie spełnia się plan jest poprawne i dopuszczalne w języku polskim? Oczywiście mam świadomość, że można powiedzieć spełnia się marzenie albo realizuje się plan, ale to często używane określenia, zwłaszcza w reklamach, czego dotyczy właśnie ta kwestia. Niekiedy w reklamach świadomie używane są angielskie nazwy i hasła z niewielkim błędem, aby przyciągnąć uwagę: Think different, I’m lovin’ it czy Citibank. Co na to język polski? Byłbym wdzięczny za pomoc w odpowiedzi zleceniodawcy. Z poważaniem, Tomasz Chojnacki |
|
| Zgodnie z jednym ze znaczeń słownikowych spełniać się znaczy ‘urzeczywistniać się’, a zatem to, co najpierw planujemy, może, ale nie musi się urzeczywistnić; czyli nic nie stoi na przeszkodzie, aby użyć: spełniły się moje plany lub spełniają się moje plany, spełnia się mój plan, a także nie spełniły się moje plany (czego oczywiście nie życzę!). Połączenie tego typu jest jednak raczej rzadkie i może istotnie być użyte w reklamie, gdy poszukuje się takich rzadszych kolokacji. Realizować plan to jednak troszkę coś innego – wskazuje, że ktoś coś aktualnie robi, aby coś się spełniło, urzeczywistniło itd. Można też spełniać coś, czyli wykonywać jakieś zadanie: np. spełniać/spełnić przyrzeczenie. |
|