| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-01-15 |
| Jak odmienia się imię Woody Allena? | |
| Nazwiska i imiona niesłowiańskie zakończone na -y, takie jak Kennedy, Salisbury, Perry, Debussy, Scudéry, Valéry, Kelly, Murphy, Harry, Woody, Anthony, Johny, odmienia się, oddzielając apostrofem końcówki fleksyjne od oryginalnej postaci nazwiska (nie dotyczy to miejscownika i narzędnika). Formy odmiany imienia słynnego reżysera są następujące: M. Woody, D. Woody’ego, C. Woody’emu, B. Woody’ego, N. Woodym, Ms. Woodym. Nazwisko odmieniamy jak polskie nazwiska rodzaju męskiego, storujemy zapis bez oddzielania końcówek apostrofem, ponieważ w formach odmiany nie występuje różnica ilościowa pomiędzy pisownią a wymową: Allena, Allenowi, Allenem, Allenie. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-11-08 |
| Czy nazwa miejscowości Krzywosądz w województwie kujawsko-pomorskim jest rodzaju męskiego czy żeńskiego. Nie figuruje ona w jakimkolwiek słowniku ortograficznym czy słowniku języka polskiego. Analogicznie do rzeczownika mosiądz - wydaje się, że powinien to być rodzaj męski, jednak w samej miejscowości i na stronach internetowych jej poświęconych powszechny jest rodzaj żeński, a więc: Krzywosądzy, Krzywosądzę, Krzywosądzą. Urząd Wojewódzki twierdzi, że nazwa ma rodzaj męski. | |
| Nazwę tę można znaleźć w „Urzędowym wykazie nazw miejscowości” (dostępnym także w wersji elektronicznej tu: http://ksng.gugik.gov.pl/urzedowe_nazwy_miejscowosci.php), w którym to na s. 1028 podaje się zakończenie dopełniacza ~dza, co jednoznacznie wskazuje na męski rodzaj nazwy. To fakt, że w lokalnych nazwach, a nawet w XIX-wiecznych dokumentach historycznych dotyczących powstania styczniowego częściej pojawia się forma żeńska niż męska, ale urząd ma – jak widać – swoje racje. Problem ten wymagałby dłuższych kwerend historycznojęzykowych, które zapisu we wspomnianym wykazie i tak by nie zmieniły, przynajmniej na razie. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-11-08 |
| Nurtuje mnie problem odmiany nazwy miejscowości Pisz. | |
| Nazwę tego miasta odmieniamy następująco: D. Pisza, C. Piszowi, B. Pisz, N. (z) Piszem, Ms. (o) Piszu. Formy odmiany trudniejszych wyrazów pospolitych oraz nazw własnych, a nawet utworzone od tychże nazw przymiotniki podaje dostępny online „Wielki słownik ortograficzny PWN”: so.pwn.pl. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-11-08 |
| Szanowni Państwo! Zajmuję się promocją i organizacją gry w golfa w Polsce, tak więc często zdarza mi się pisać o tej dyscyplinie sportu. Mam pytanie dotyczące używania przyimków w lub na w kontekście pól golfowych i ich nazw własnych. W zdaniu Turniej odbył się na polu golfowym Sobienie Królewskie oczywiste wydaje mi się użycie przyimka na, jednak gdybym chciała pominąć określenie pole golfowe, czy powinnam użyć przyimka w czy na? Przykład: Turniej odbył się na Sobieniach Królewskich czy jednak Turniej odbył się w Sobieniach Królewskich? Sobienie Królewskie to zarówno nazwa miejscowości, jak i nazwa pola. Często jednak jest tak, iż nazwa pola wcale nie jest tożsama z nazwą miejscowości, na przykład jest pole Amber Baltic i czy wówczas powinnam używać na Amber Baltic czy Amber Baltic? Analogicznie przy pisaniu o piłce nożnej używamy na stadionie czy na Narodowym, dlatego zwyczajowo używam również przy pisaniu o polach golfowych przyimka na, jednak ostatnio zwrócono mi uwagę, iż jest to niepoprawne. Byłabym wdzięczna za wyjaśnienie tej kwestii. | |
| Szanowna Pani, golf charakteryzuje precyzja, a to na mnie – osobę odpowiadającą – nakłada pewne zobowiązania. Od razu jednak się usprawiedliwię – w przypadku przyimków w oraz na czasami trudno jednoznacznie rozstrzygnąć, jaką formę wybrać, często bowiem o ich użyciu decyduje zwyczaj językowy. Są jednak pewne wytyczne, które mogą mieć zastosowanie w opisywanym przez Panią przypadku. Gdy chcemy wskazać, że coś odbywa się na dużej, otwartej przestrzeni, wtedy używamy przyimka na. Gdy chcemy odnieść się do przestrzeni zamkniętej, czy w ogóle w jakiś sposób ograniczonej, wtedy naturalniejsze wydaje się użycie przyimka w. Pole jest niewątpliwie miejscem otwartym i zewnętrznym, dlatego jak najbardziej turnieje odbywają się na nim. Co jednak w sytuacji, gdy rzeczownik pole zostanie pominięty? W „Nowym słowniku poprawnej polszczyzny” pod red. A. Markowskiego można przeczytać, że przyimek na „tworzy wyrażenia wskazujące, że coś odbywa się na powierzchni tego, co nazywa przyłączany rzeczownik”. I choć celem golfistów jest, aby piłka wpadła pod powierzchnię, czyli do dołka, nie będzie chyba zbytnim nadużyciem, jeśli uznamy, że sport ten wiąże się z otwartą przestrzenią. Z tego wynika, że powiemy o turnieju golfowym, iż odbywa się na polu Sobienie Królewskie i na Sobieniach Królewskich. Użycie przyimka na z nazwą własną pełni tu jeszcze jedną istotną rolę – pozwala odróżnić obiekt sportowy od miasta (w Sobieniach Królewskich oznacza, że coś odbywa się właśnie w tej miejscowości, ale niekoniecznie w określonym obiekcie), jest precyzyjniejsze, a tym samym chętnie w języku wykorzystywane, bo zwiększa komunikacyjną efektywność. Z wyrazami szacunku Ewa Biłas-Pleszak | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-11-08 |
| Jak poprawnie odmienić nazwisko Thier? Rozmawiam o Józefie Thierze czy o Józefie Thier? | |
| Nawet nazwiska obce na gruncie polskim podlegają odmianie, zwłaszcza zaś takie, które nie sprawiają kłopotów fleksyjnych , ponieważ ich zakończenie jest podobne do wyrazów, które odmieniamy z łatwością, równie łatwo zatem dopasujemy obce nazwisko do rodzimych wzorców odmiany. W tym wypadku łatwo o analogię do rzeczownika pospolitego bankier. Formy przypadków są następujące: M. Józef Thier, D. Józefa Thiera, C. Józefowi Thierowi, B. Józefa Thiera, N. (z) Józefem Thierem, Ms. (o) Józefie Thierze. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-10-10 |
| Jak powinna wyglądać odmiana nazwiska znanego francuskiego filozofa? W mianowniku to Michel Onfray. | |
| W polszczyźnie odmienia się większość nazwisk zarówno rodzimych, jak i obcych, należy tylko ustalić, jaki jest wzór odmiany. Najważniejszą wskazówką jest to, jaka głoska (nie litera!) kończy wyraz, czyli jak się nazwisko wymawia. Nazwisko Onfray wymawiamy [onfre], zaliczymy je zatem do grupy nazwisk męskich zakończonych na samogłoskę -e w liczbie pojedynczej (podobnie jak Linde, Kolbe, Rilke, Dante), a te na gruncie polskim odmieniają się jak zwykłe przymiotniki w rodzaju nijakim (np. trudne, białe, dobre), z tą różnicą, że w nazwach własnych w narzędniku i miejscowniku zamiast końcówki -ym (np. trudnym, białym, dobrym) dodajemy -em (np. Lindem, Kolbem, Rilkem, Dantem). Skoro nazwisko nas interesujące inaczej się wymawia niż zapisuje, bo liter jest w nim więcej niż głosek, zasady pisowni polskiej nakazują, by zaznaczyć różnicę ilościową pomiędzy składem głoskowym (wymową) a składem literowym (pisownią), oddzielając za pomocą apostrofu końcówki fleksyjne kolejnych przypadków od oryginalnej postaci nazwiska. Formy liczby pojedynczej przedstawiałyby się następująco: M. Michel Onfray DB. Michela Onfray’go [wym. onfrego] C. Michelowi Onfray’mu [wym. onfremu] N. (z) Michelem Onfray’m [wym. onfrem] Ms. (o) Michelu Onfray’m [wym. onfrem] Podobnie odmieniają się nazwiska francuskich literatów: Rabelais (wymawiane [rable]), Beaumarchais [wym. bomarsze]: Rabelais’go [wym. rablego], Rabelais’mu [wym. rablemu], Rabelais’m [wym. rablem], Beaumarchais’go [wym. bomarszego], Beaumarchais’mu [wym. bomarszemu], Beaumarchais’m [wym. bomarszem]. Szczegółowe, obszerne wskazówki dotyczące odmiany nazwisk polskich i obcych zamieszcza „Nowy słownik poprawnej polszczyzny” pod red. Andrzeja Markowskiego w haśle problemowym „Nazwiska”. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-04-22 |
| Czy w nazwie Zespół Szkół Mechanicznych, Elektrycznych i Elektronicznych powinno się stawiać przecinek? | |
| Nie ma powodu, aby unikać przecinka w nazwach instytucji, jeśli przecinek ów jest konieczny, aby oddzielić kolejne człony nazwy. Jako przykład warto wskazać nazwy ministerstw w III Rzeczpospolitej: Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Także wydziały i inne jednostki organizacyjne uniwersytetów – jeśli zajmują się więcej niż dwoma dziedzinami wiedzy – mogą przyjmować nazwy zawierające przecinek, np. Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Zakład Chemii Nieorganicznej, Metaloorganicznej i Katalizy. Nie należy zapominać również o nazwach imprez kulturalnych i innych wydarzeń, które skupiają się na wielu podmiotach, jak np. niegdysiejsze Dni Kultury, Oświaty, Książki i Prasy. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-04-16 |
| Czy imię francuskiego filozofa Bergsona – Henri – jest odmienne? | |
| Niektóre słowniki – jak „Nowy słownik poprawnej polszczyzny” pod red. Andrzeja Markowskiego – odnotowują francuskie imię Henri jako nieodmienne, w innych natomiast – jak w „Słowniku nazw własnych” Jana Grzeni – odnajdziemy formy odmiany: Henri, Henriego, Henriemu, Henrim. W polszczyźnie dopuszczalne jest nieodmienianie nazwisk czy imion, które są zakończone na sylabę akcentowaną, a imię Henri powinno być zgodnie z zasadami wymowy francuskiej wymawiane jako [ã-ri] z akcentem oksytonicznym (położonym na ostatniej sylabie) i jako takie spełniałoby wymieniony warunek. Imię francuskie jest jednak podobne do anglosaskiego Henry i z chęcią odmieniane, a nawet czasem z nim mylone, Henry natomiast przyjmuje w polszczyźnie następujące formy: Henry’ego, Henry’emy, Henrym (ta forma bez apostrofu). Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-04-15 |
| Jak się odmienia nazwisko Morricone? | |
| Nazwisko tego włoskiego kompozytora należy do grupy nazwisk i imion męskich zakończonych na samogłoskę -e (zob. też np. Bramante, Tornatore, Corleone, Dante, Reszke, Wende, Linde, Rilke, Kolbe). Nazwy te są odmieniane jak przymiotniki w rodzaju nijakim (np. nudne), w narzędniku i miejscowniku mają końcówkę fleksyjną -em, co odróżnia je od form odmiany przymiotników niebędących nazwami własnymi. Odmiana wygląda następująco: M. Morricone, Linde, D. Morriconego, Lindego, C. Morriconemu, Lindemu, B. Morriconego, Lindego, N. Morriconem, Lindem, Ms. Morriconem, Lindem. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-03-30 |
| Jak odmienia się nazwa Lyon? | |
| Francuskie nazwy, w których na końcu wyrazu nie występuje różnica pomiędzy pisownią a wymową, nie sprawiają problemów w odmianie. Nazwa Lyon na gruncie polskim będzie przybierać podobne formy jak Babilon: M. Lyon, D. Lyonu, C. Lyonowi, B. Lyon, N. Lyonem, Ms. Lyonie. W ustaleniu poprawnych form pisowni i odmiany nazw miejscowych pomóc mogą m.in. publikacje Jana Grzeni, takie jak „Słownik nazw własnych” czy „Słownik nazw geograficznych”, a także „Wielki słownik ortograficzny” PWN, dostępny także w wersji elektronicznej: http://so.pwn.pl/. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-03-28 |
| Czy poniższe zdanie jest poprawnie zapisane? Jest ono fragmentem listu, który miały napisać dzieci: Niedawno odbyłam niesamowitą podróż do puszczy amazońskiej. Wiem, że nazwami własnymi są Nizina Amazonki czy kraina Amazonia. Stąd moje pytanie: czy taki wytwór, jak puszcza amazońska, można było w tym konkretnym przykładzie tak zapisać?Pytanie... | |
| Zapis w podanym zdaniu jest poprawny. Wyrażenie puszcza amazońska nie jest nazwą własną, nie ma więc powodu, aby pisać je wielkimi literami. Aldona Skudrzyk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2014-03-27 |
| Jak brzmi nazwa miejscowości Duszniki Zdrój dopełniaczu? | |
| Zasady pisowni polskiej mówią, że jeśli nazwa miejscowa składa się z dwu lub więcej członów rzeczownikowych, które wspólnie identyfikują jednostkę administracyjną lub/i geograficzną, a więc miejscowość lub jej część, stosuje się łącznik – a zatem należy pisać Duszniki-Zdrój. Odmiana tej nazwy miejscowej jest następująca: M. Duszniki-Zdrój, D. Dusznik-Zdroju, C. Dusznikom-Zdrojowi, B. Duszniki-Zdrój, N. Dusznikami-Zdrojem, Ms. Dusznikach-Zdroju. W ustaleniu poprawnych form pisowni i odmiany nazw miejscowych pomóc mogą m.in. publikacje Jana Grzeni, takie jak „Słownik nazw własnych” czy „Słownik nazw geograficznych”, a także „Wielki słownik ortograficzny” PWN, dostępny także w wersji elektronicznej: http://so.pwn.pl/. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2013-11-14 |
| Jak odmienia się przez przypadki imię Nel? | |
Imię Nel jest nieodmienne. Gdyby było imieniem mężczyzny, odmieniałoby się jak Kornel, a więc: Nela, Nelowi, Nelem, Nelu. Jest to jednak – jak wiemy choćby z lektury powieści Sienkiewicza – imię kobiece. „Słownik imion” Jana Grzeni wyjaśnia, że jest to funkcjonująca w krajach anglosaskich skrócona forma imienia Helen lub imion o zakończeniu -ela / -nella, takich jak Pernella. W polszczyźnie imię (a także nazwisko) noszone przez kobietę, które ma formę typową dla rzeczowników męskich (bezkońcówkową, pozbawioną typowej dla rzeczowników rodzaju żeńskiego końcówki -a), nie ulega odmianie przez przypadki i liczby. Można to zilustrować przykładem wspomnianej już Nel Rawlison, bo tu nazwisko również ma formę jak typowy rzeczownik rodzaju męskiego. Już jednak imię i nazwisko jej ojca jest odmienne: George Rawlison, George’a Rawlisona, George’owi Rawlisonowi, George’em Rawlisonem, George’u Rawlisonie. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2013-11-04 |
| Szanowni Państwo, byłabym bardzo wdzięczna za odpowiedź na pytanie, jak brzmi poprawna odmiana nazwiska Zieja. | |
| Zgodnie z regułą zasad pisowni polskiej (http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629362) nazwisko to należałoby odmieniać następująco: lp. M. Zieja, DCMs. Ziei, B. Zieję, N. Zieją; lm. M. Ziejowie, DB. Ziejów, C. Ziejom, N. Ziejami, Ms. Ziejach. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-06-27 |
| Nie jestem pewna odmiany pewnych nazwisk na zaproszeniu: Kossmann – Państwa Kossmann czy raczej Kossmannów, Barczak – Barczaków, Stecko – Stecków. | |
| Powinno być: Państwa: Kossmannów, Barczaków, Stecków. Katarzyna Mazur | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-06-27 |
| Proszę o pomoc w odmianie nazwisk mężczyzn Kłak oraz Kozyr. | |
| Poszczególne formy przypadków zależnych będą następujące – dla nazwiska Kłak: D. Kłaka, C. Kłakowi, B. Kłaka, N. Kłakiem, Ms. Kłaku; dla nazwiska Kozyr: D. Kozyra, C. Kozyrowi, B. Kozyra, N. Kozyrem, Ms. Kozyrze. Katarzyna Mazur | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-06-27 |
| Uprzejmie proszę o poradę w sprawie odmiany nazwiska Fuja. Czy w dopełniaczu powinno być Fui czy Fuji? | |
| Poprawna forma dopełniacza to Fui. Katarzyna Mazur | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-05-24 |
| Bardzo proszę o informację, czy nazwisko Tymoszenko należy odmieniać? A więc czy poprawne jest zdanie: protest głodowy Julii Tymoszenko? Albo: rozmawiałem z Julią Tymoszenką? | |
| Nazwiska kobiet zakończone na -o zgodnie z polskimi normami fleksyjnymi są nieodmienne, dobrze więc będzie: protest głodowy Julii Tymoszenko oraz rozmawiałem z Julią Tymoszenko. Natalia Junkiert | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-02-20 |
| Za kilka miesięcy wychodzę za mąż. Mój przyszły mąż nazywa się Płoć. Mam problem z zapisem tego nazwiska na zaproszeniach – konkretnie na zaproszeniu dla przyszłych teściów. Wiem, że nazwiska powinno się odmieniać, np. Zapraszamy Sz.P. Ewę i Adama Nowaków. Ale jak jest w przypadku nazwiska rodz. żeńskiego nie zakończonego -a? Sz.P. Ewę i Adama Płoć czy Ewę i Adama Płociów? | |
| Polskie nazwiska par małżeńskich utworzone od form zakończonych na spółgłoskę, czyli np. Płoć, przyjmują w mianowniku postać z końcówką -owie (np. Płociowie), a w dopełniaczu i bierniku mają końcówkę -ów (np. nie ma Płociów, zapraszam Płociów). A zatem zapraszają Państwo na swój ślub Ewę i Adama Płociów. Katarzyna Mazur | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2012-02-20 |
| Jak odmienić poprawnie nazwę miejscowości Łazy w poniższym zdaniu? Nie lubił.... | |
| Dobrze jest: Nie lubił Łaz. Katarzyna Mazur | |