| Składnia | 2011-06-08 |
| Chciałabym upewnić się w poprawnym użyciu: mówimy otwierać się do ludzi czy otwierać się na ludzi? | |
| Mówimy tylko otwierać się na kogoś/coś, oczywiście w znaczeniu ‘być skłonnym zapoznać się z kimś/czymś’. Katarzyna Mazur | |
| Składnia | 2011-05-14 |
| Proszę o wyjaśnienie, czy następujące wyrażenia są prawidłowe: zastosowanie tego przepisu wydaje się być uzasadnionym, koniecznym jest rozdzielenie; charakter prawny pozostaje spornym. | |
| Wszystkie przykłady są niepoprawne. Pierwsze zdanie zawiera błędną konstrukcję coś wydaje się być jakieś, wzorowaną na angielskiej seem to be, zamiast rodzimej coś wydaje się jakieś. Poprawie zatem powinniśmy mieć: Zastosowanie tego przepisu wydaje się uzasadnione. Druga i trzecia konstrukcja mają niewłaściwą formę przypadka orzecznika przymiotnikowego – narzędnik zamiast mianownika. Po niezbędnych poprawkach będziemy mieć idealnie brzmiące wyrażenia konieczne jest rozdzielenie oraz charakter prawny pozostaje sporny. Katarzyna Mazur | |
| Składnia | 2011-04-30 |
| Chcę wiedzieć, czy takie zdanie: Plateau, pośrodku którego znajduje się szesnastometrowy krzyż Virtuti Militari, ma tysiąc czterysta metrów kwadratowych jest zdaniem złożonym podrzędnym. | |
| Przytoczone wypowiedzenie to faktycznie zdanie złożone o strukturze nadrzędno-podrzędnej. Zaś sam człon podrzędny należałoby nazwać wplecionym zdaniem rozwijającym. Katarzyna Mazur | |
| Składnia | 2011-04-30 |
| Proszę o wskazanie poprawnej formy orzeczenia w zdaniu: Z Zakładowego Domu Kultury zespoły artystyczne i część kadry przeszła/ przeszły do nowo powstałego centrum kultury. | |
| Poprawnie będzie: Z Zakładowego Domu Kultury zespoły artystyczne i część kadry przeszły do nowo powstałego centrum kultury. Katarzyna Mazur | |
| Składnia | 2011-04-30 |
| Jaką formę powinno mieć orzeczenie w następującym zdaniu: Analiza pokazała, że 10,1% badanych dzielnicowych pracowało(a)w Policji do jednego roku? | |
| Orzeczenie powinno tu przyjąć formę rodzaju nijakiego. Poprawnie będzie zatem: Analiza pokazała, że 10,1 procent badanych dzielnicowych pracowało w Policji do jednego roku. Katarzyna Mazur | |
| Składnia | 2011-03-18 |
| Moje pytanie dotyczy kwestii, czy mówimy, że uczestnicy nabędą umiejętności związanych z obsługą oprogramowania czy, że uczestnicy nabędą umiejętności związane z obsługą oprogramowania. | |
| Czasownik nabywać w znaczeniu ‘uzyskiwać zdolność do czegoś’ wymaga od rzeczownika i łączącej się z nim w związku zgody przydawki wystąpienia w dopełniaczu, a zatem poprawnie będzie: uczestnicy nabędą umiejętności związanych z obsługą oprogramowania. Katarzyna Mazur | |
| Składnia | 2011-03-05 |
| Mam pytanie: wypatrujemy wiosny czy wiosnę? Czy można stosować obie formy. | |
| Czasownik wypatrywać wymaga po sobie rzeczownika w dopełniaczu, zatem poprawnie będzie wypatrywać (czego) wiosny. Katarzyna Mazur | |
| Składnia | 2011-03-02 |
| Wypatrujemy wiosny czy wiosnę? Czy można stosować obie formy? | |
| Czasownik wypatrywać wymaga po sobie rzeczownika w dopełniaczu, zatem poprawnie będzie wypatrywać (czego) wiosny. Katarzyna Mazur | |
| Składnia | 2011-02-26 |
| Która forma jest poprawna? Powszechnie używane wpół do siódmej czy o pół do siódmej? | |
| Obie formy są poprawne. Przy określaniu czasu używa się słowa wpół wymiennie z pół, np.: Wrócę o wpół do piątej lub o pół do piątej. Jutro idziemy do szkoły na wpół / na pół do dziesiątej (por. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN. Red. Andrzej Markowski. Warszawa 2002). Zaczynamy zajęcia o wpół do drugiej. O pół do dwunastej mam wykład (por. Inny słownik języka polskiego PWN. Red. M. Bańko. Warszawa 2000). Joanna Przyklenk | |
| Składnia | 2011-02-26 |
| W tekście dotyczącym ewolucji roślin znalazłam zdanie: Przodkowie roślin żyli w wodzie. Orzeczenie (żyli) jest wprawdzie zgodne w liczbie i rodzaju z podmiotem (przodkowie), ale przecież mówimy w tym zdaniu o niemęskoosobowych roślinach. Jak rozwiązać ten dylemat? | |
| Rodzaj orzeczenia uzgadniamy zawsze z rodzajem gramatycznym podmiotu, a przecież rodzaj gramatyczny ma niewiele wspólnego z rodzajem biologicznym (naturalnym). Wobec tego w przywołanym zdaniu męskoosobowa forma przodkowie wymaga męskoosobowej formy czasownika żyli. Joanna Przyklenk | |
| Składnia | 2011-02-26 |
| Zwracam się z prośbą o pomoc w wyjaśnieniu pewnej niejasności językowej. Podczas pewnej audycji radiowej padło sformułowanie: używali komputery. Czy sformułowanie to jest poprawne, czy raczej powinno się odpowiedzieć na pytanie używali (kogo czego?) komputerów. | |
| Czasownik używać wymaga dopełniacza (kogo? czego?), zatem poprawne jest tylko używali komputerów. Joanna Przyklenk | |
| Składnia | 2011-02-26 |
| Mam pytanie, która wersja jest poprawna tj. w czy dla rozwoju, tj. znaczenie czynnika finansowego dla rozwoju technologii medycznych czy znaczenie czynnika finansowego w rozwoju technologii medycznych? | |
| Rzeczownik znaczenie zwykle tworzy konstrukcje składniowe z przyimkiem dla: znaczenie (czegoś) dla kogoś/czegoś. Joanna Przyklenk | |
| Składnia | 2011-02-26 |
| Odzyskano 504 książki czy 504 książek? | |
| Odzyskano pięćset cztery książki, a nie odzyskano pięciuset czterech książek. Joanna Przyklenk | |
| Składnia | 2011-02-26 |
| Chciałabym się upewnić, która forma jest poprawna: amortyzacja finansowego majątku trwałego czy amortyzacja od finansowego majątku trwałego). Chodzi o terminy z działu rachunkowości. | |
| Amortyzacja w znaczeniu ekonomicznym to zmniejszanie się wartości środków trwałych w wyniku ich zużywania. A zatem konieczne jest użycie rzeczownika (i ewentualnie przymiotników) w dopełniaczu. Przyimek od jest tutaj zbędny. Alicja Podstolec | |
| Składnia | 2011-01-11 |
| Jak poprawnie powinno brzmieć zaproszenie ? Emilia i Krzysztof z radością informują, że dnia/ w dniu 26 czerwca 2010 roku o godz. 12... | |
| Obydwie formy mogą być użyte, choć autorzy zaproszeń ślubnych preferują chyba konstrukcję w dniu. Joanna Przyklenk | |
| Składnia | 2011-01-11 |
| Na stronie internetowej jednej z gazet jest tekst regulaminu. W jaki sposób należy interpretować następujące zdanie: Redakcja nie udostępnia i nie sprzedaje danych osobowych? Nie udostępnia i nie sprzedaje to znaczy, że nie robi tych czynności jednocześnie, ale gdy redakcja będzie tylko udostępniała bądź tylko sprzedawała, to będzie zgodne z regulaminem? Jaka jest poprawna interpretacja tego zdania? | |
| Redakcja nie udostępnia i nie sprzedaje danych osobowych tzn., że nie robi obu czynności jednocześnie. Spójnik i łączy dwa zdania w jeden ciąg, co oznacza, że: 1. redakcja nie udostępnia danych osobowych oraz: 2.redakcja nie sprzedaje danych osobowych. W rezultacie zarówno udostępnianie, jak i sprzedawanie danych osobowych jest niezgodne z regulaminem, czyli zabronione jest czynienie i jednego, i drugiego. Monika Wosnitzka | |
| Składnia | 2011-01-09 |
| Mam problem z tym, czy dzieci i młodzież szli, czy szły. | |
| Też mam stale z tym połączeniem problem i tak nie do końca wiem, jak postępować. Argumenty Mirosława Bańki, który chciałby łączyć podmiot zbiorowy dzieci i młodzież z orzeczeniem męskoosobowym, a w konsekwencji także przydawką przymiotną w rodzaju męskoosobowym (w przykładzie z pytania byłoby to (nasi) dzieci młodzież szli; bo: nasi mężczyźni szli), nie za bardzo do mnie przemawiają – zdaniem tego językoznawcy każdorazowo, jeśli człony podmiotu mają różny swój własny rodzaj gramatyczny, ale jednocześnie wszystkie odniesienie osobowe, należy zastosować dla nich razem męskoosobowy rodzaj orzeczenia (odsyłam tu). Tyle Bańko. Ja natomiast bardziej skłaniałabym się ku stanowisku Hanny Jadackiej. W podręczniku akademickim Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia (PWN, Warszawa 2006, s. 140) autorka uznaje za poprawne takie zdanie: Dzieci i młodzież, które co drugi dzień odwiedzają Commonwealth Stadion, na próbach też nie chcą zdradzić, co takiego fascynującego przygotowano. Oczywiście nie mamy tu rzecz jasna orzeczenia w czasie przeszłym, dzięki czemu można by już na podstawie samej jego formy określić rodzaj. Ale mamy za to niemęskoosobowy zaimek które i w związku z tym musimy przyjąć, że i orzeczeniu taki rodzaj należałoby przypisać. Problem ustalania rodzaju orzeczenia przy tzw. nietypowym podmiocie należy do jednych z najtrudniejszych zagadnień składni. Pozostaje nam żywić nadzieję, że kiedyś w końcu doczekamy się jednego, wspólnego stanowiska językoznawców w tej sprawie. Katarzyna Mazur | |
| Składnia | 2010-12-10 |
| Która forma jest poprawna: Posiadamy szeroki wybór odzieży, którą można używać... czy: Posiadamy szeroki wybór odzieży, której można używać...? | |
| Poprawne jest drugie ze zdań, czasownik używać wymaga bowiem uzupełnienia w dopełniaczu, a nie w bierniku, zatem mówimy, że ktoś używa czegoś (a nie *coś), więc: można używać odzieży (której), ale nie: można używać *odzież (którą). Joanna Przyklenk | |
| Składnia | 2010-12-03 |
| Bardzo proszę o wyjaśnienie, która forma w języku polskim jest poprawna – czy stwierdzenie mieszkam w Wawrze czy też mieszkam na Wawrze (chodzi o dzielnicę Warszawy). | |
| Poprawną formą jest mieszkam na Wawrze, zgodnie z zasadą, iż z częścią nazw geograficznych używa się tradycyjnie przyimka na, a nie w. Wśród tych nazw znajdują się właśnie nazwy dzielnic miast. Wyjątek stanowią sformułowania: w Śródmieściu, w centrum. Małgorzata Więzik | |
| Składnia | 2010-12-03 |
| Ostatnio usłyszałem takie oto zdanie: Nie poradzisz z tą walizką, jest za ciężka. Zawsze wydawało mi się, że czasownikowi poradzić użytemu w tym znaczeniu powinien towarzyszyć zaimek zwrotny sobie. Czy w podanym przeze mnie zdaniu pominięcie zaimka jest błędem? | |
| Gdyby owo zdanie przyjęło kształt: Nie poradzisz tej walizce, jest za ciężka, byłoby zupełnie poprawne, choć brzmiałoby nieco archaicznie – mielibyśmy w nim bowiem do czynienia z rzadko już współcześnie używanym czasownikiem poradzić w znaczeniu ‘dać sobie radę’, blokującym możliwość przyłączenia słowa sobie i łączącym się z dopełnieniem w celowniku. W przykładzie z pytania pojawia się natomiast nieco inny czasownik, wymagający dopełnienia w postaci wyrażenia przyimkowego o schematach w czymś lub z czymś/kimś. Ten czasownik to poradzić sobie z obligatoryjnym elementem sobie, którego pominięcie w konstrukcji zdaniowej w większości przypadków musiałoby być traktowane jako błąd. W większości, bo ostatecznie można sobie wyobrazić, że np. zacytowana wyżej wypowiedź: Nie poradzisz z tą walizką, jest za ciężka to reakcja na uprzednie pytanie: Myślisz, że poradzę sobie z wszystkimi bagażami?. Wówczas – odwołując się do zjawiska elipsy – moglibyśmy ostatecznie ową odpowiedź uznać za poprawnie sformułowaną pod względem językowym (por. zresztą inną sekwencję zdań z podobnie opuszczonym elementem: – Boisz się? – Boję. Proszę zauważyć, że w innej sytuacji, bez konkretnego kontekstu zdaniowego, słowo się nie mogłoby być pominięte – zob. niepoprawnie zbudowany dialog: *Dlaczego się trzęsiesz. – Boję). Jednak jeśli zdanie, o które Pan pyta, zostało wypowiedziane bez odpowiedniego kontekstu zdaniowego, a tak przypuszczalnie było, należy je uznać za niewątpliwie niepoprawne. Katarzyna Mazur | |