| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-02-26 |
| Zwracam się z prośbą o rozstrzygnięcie wątpliwości dotyczącej odmiany nazwisk w zwrocie Państwu Dworak/om, Kuszka/om, Malik/om, Marzec/om, Pielorz/om, Smyk/om. | |
| Poprawna odmiana podanych nazwisk w celowniku (komu?) liczby mnogiej brzmi: Dworakom, Kuszkom, Malikom, Marcom, Pielorzom, Smykom. Joanna Przyklenk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-02-26 |
| Proszę uprzejmie o odpowiedź w nastepującej sprawie. Na Śląsku Cieszyńskim w okresie międzywojennym funkcjonowała gmina o nazwie Bąków-Rychułd. Jak prawidłowo należy odmieniać tę nazwę - do Bąkowa-Rychułdu czy Bąkowa-Rychułda? Proszę podać prawidłową odmianę. | |
| Polecam formę: do Bąkowa-Rychułdu. Joanna Przyklenk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-02-26 |
| Czy nazwiska żeńskie: Dziurka, Hebda należy odmieniać? | |
| Tak, te nazwiska odmieniają się tak, jak rzeczowniki zakończone na –a typu wdowa, dziurka, bieda, czyli: D. Dziurki, Hebdy; C. i Ms. Dziurce, Hebdzie; B. Dziurkę, Hebdę; N. Dziurką, Hebdą. Joanna Przyklenk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-02-26 |
| Proszę o podanie liczby mnogiej do nazwiska Szwaja, np. mamy zaszczyt zaprosić Sz.P. Annę i Piotra Szwajów czy Szwaję? | |
| W liczbie mnogiej mamy do czynienia z następującą odmianą: Szwajowie, nie ma Szwajów, ze Szwajami, zapraszamy Szwajów, idziemy ze Szwajami i rozmawiamy o Szwajach. Joanna Przyklenk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-02-26 |
| Chciałabym spytać o odmianę nazwiska Maya. Czy będzie odmieniać się tak jak imię Maja? | |
| Nazwisko May odmienia się według I deklinacji męskiej. A zatem: M. May, D. Maya, C. Mayowi, B. Maya, N. Mayem, Ms. Mayu. Dotyczy to oczywiście mężczyzny, noszącego to nazwisko. Pani May natomiast swojego nazwiska nie odmienia. W liczbie mnogiej paradygmat odmiany wygląda następująco: M. Mayowie, D. Mayów, C. Mayom, B. Mayów, N: Mayami, Msc: Mayach. Alicja Podstolec | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-02-26 |
| Proszę o pomoc w odmianie nazwiska ŚRODA w liczbie mnogiej oraz Popielec w zdaniu: A za honor wielki uznamy, gdy Sz. P. Popielec/Popielca podczas uroczystości widzieć będziemy. | |
| Nazwisko Środa w liczbie mnogiej będzie miało następującą postać: mianownik: Anna i Marek Środowie, dopełniacz (nie ma kogo, czego): Anny i Marka Środów, celownik (przyglądam się komu, czemu): Annie i Markowi Środom, biernik (widzę kogo, co): Annę i Marka Środów, narzędnik (idę na spacer z kim, czym): Anną i Markiem Środami, miejscownik (myślę o kim, czym): Annie i Marku Środach, wołacz (witajcie): Anno i Marku Środowie. Natomiast w zdaniu A za honor wielki uznamy, gdy Szanownego Pana Popielca podczas uroczystości widzieć będziemy, czasownik widzieć wymaga rzeczownika w bierniku (widzieć kogo, co?), czyli jedyną poprawną formą będzie Pana Popielca. Ze swej strony sugeruję dodać imię owego Pana, a bez wątpienia zdanie będzie nie tylko poprawnie, ale i zgodne z najwyższymi normami etykiety językowej, np. A za honor wielki uznamy, gdy Szanownego Pana Marka Popielca podczas uroczystości widzieć będziemy. Katarzyna Sujkowska-Sobisz | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-01-25 |
| Michael Polanyi to węgierski chemik i filozof, którego nazwisko sprawia wiele kłopotów w odmianie. Jak prawidłowo powinniśmy je odmieniać? | |
| Nazwiska węgierskie zakończone w pisowni na -i lub -y oznaczające wymawiana samogłoskę odmieniają się jak polskie przymiotniki, przy czym przed końcówkami -ego oraz -emu owo pojawiające się w mianowniku ostatnie -i lub -y zostaje, natomiast przed końcówkami -im/-ym, a w liczbie mnogiej przed -ich/-ych, -im/-ym/, -imi/-ymi) znika. Prawidłowe formy przypadków zależnych zakończonego na -i nazwiska Polanyi w liczbie pojedynczej wyglądają więc następująco: D. Polanyiego, C. Polanyiemu, B. Polanyiego, N. Polanyim, Ms. Polanyim – za każdym razem obowiązuje pisownia bez apostrofu. Poniżej podaję jeszcze raz tę odmianę, tym razem jednak z wyraźnym zaznaczeniem granicy między tematem i końcówką: D. Polanyi-ego, C. Polanyi-emu, B. Polanyi-ego, N. Polany-im, Ms. Polany-im. Dodam też, iż nie wszystkie nazwiska węgierskie kończące się w zapisie na literę -y mają w wygłosie samogłoskę y. Uważać trzeba na nazwiska zakończone na -ny (wymawianymi: [ń]), -ly (wym. [j]) oraz -gy (wym. [dź]) – odmieniają się one bowiem jak męskie rzeczowniki miękkotematowe typu grzebień. Oczywiście także w ich przypadku obowiązkowo rezygnujemy z apostrofu przed końcówką. Katarzyna Mazur | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-01-25 |
| Dowiedziałem się, że nazwa Gemelli to nazwisko. Czy mogę sobie pozwolić na wypowiadanie zwrotu: szpital Gemellego w Rzymie, tak jak szpital Narutowicza? Na naśladownictwo nie liczę. Profesor Markowski zalecał mówić: wyjazd do Vancouveru i nikt (dosłownie) się nie przejął. | |
| Zdecydowanie może Pan posługiwać się sformułowaniem szpital Gemellego w Rzymie, oczywiście jako nazwą nieoficjalną. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-01-11 |
| Jak odmienić przez przypadki męskie nazwisko Bednarz? | |
| Nazwisko męskie Bednarz, notowane po raz pierwszy już w 1416 roku, w liczbie pojedynczej przyjmie następujące formy: M. Bednarz, D. Bednarza, C. Bednarzowi, B. Bednarza, N. Bednarzem, Ms. Bednarzu. Żeńska postać nazwiska w liczbie pojedynczej pozostaje nieodmienna (np. widzę Annę Bednarz, idę z panią Bednarz). W liczbie mnogiej natomiast mamy: państwo M. Bednarzowie, D. Bednarzów, C. Bednarzom, B. Bednarzów, N. Bednarzami, Ms. Bednarzach. Joanna Przyklenk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-01-11 |
| Zwracam się z uprzejmą prośbą o ustalenie, w jaki sposób odmieniać nazwisko Merkel (oczywiście, jeśli chodzi o nazwisko obywatela polski). Czy będzie to Merkel, Merkla, Merklem czy Merkel, Merkela, Merkelem? | |
| Polskie nazwisko męskie Merkel odmienia się według wzoru: Merkel, Merkla, o Merklu. W postaci żeńskiej w liczbie pojedynczej jest nieodmienne (to pani Merkel, nie ma pani Merkel, widzę panią Merkel, z Anną Merkel itd.). W liczbie mnogiej – państwo Merklowie. Ewelina Pałka i Joanna Przyklenk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-01-11 |
| Jak powiedzieć poprawnie: jadę do Tychów czy jadę do Tych? | |
| Ogólnopolska przyjęta forma to jadę do Tych. Za regionalizm uznaje się jadę do Tychów. Joanna Przyklenk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-01-09 |
| Mam tekst po polsku z zakresu biologii, tłumaczenie z angielskiego, w którym jest dużo nazw własnych. W większości są one zostawione w oryginale. Czy z punktu widzenia poprawności jest to w porządku, czy trzeba starać się odszukać polskie odpowiedniki? | |
| Wszystko zależy od tego, do czego odnoszą się owe nazwy własne. Jeśli są to imiona lub nazwiska obce, mogą być zostawione w oryginalnej pisowni, nawet jeśli mają one swoje powszechnie znane polskie odpowiedniki; niezależnie od decyzji, trzeba się oczywiście postarać włączyć je do polskich wzorców deklinacyjnych; nie należy też spolszczać tylko jednego członu, gdy da się to zrobić z dwoma (a więc poprawnie jest George Washington lub Jerzy Waszyngton, ale nie: *Jerzy Washington ani: *George Waszyngton). Gdyby natomiast chodziło o nazwy geograficzne, powinny one być zapisywane w wersji spolszczonej, jeśli tylko taka jest (por. reguła 260 zasad pisowni polskiej). Można jednak zostawić nazwę miasta mającą polski wariant w brzmieniu oryginalnym w przypisie bibliograficznym jako oznaczenie miejsca wydania tekstu nieprzetłumaczonego na język polski (np. Gask, L.: A Short Introduction to Psychiatry. London: SAGE Publications Ltd., 2004). Nazwy instytucji i organizacji ogólnie znanych podaje się raczej w wersji polskojęzycznej. Ale gdyby się okazało, że jest to nazwa wcześniej nieoddawana w języku polskim, najlepiej byłoby przywołać ją w wersji oryginalnej i podać w nawiasie zaproponowane tłumaczenie. Katarzyna Mazur | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-01-09 |
| Czy nazwiska z zakończeniem -y w rodzaju męskim odmieniają się w rodzaju żeńskim z zakończeniem -a? Przykładowo, jak będzie brzmiało nazwisko Biały z mężczyzny u kobiety? Spotkałam się z opinią, że odmiana nazwiska z końcówką -y jest niepoprawna, co mnie zastanawia. W mojej rodzinie, od wielu pokoleń nazwiska u kobiet zapisuje się Biała. Jednak u dalszych krewnych kobiety nazywają się Biały. Skąd więc wynika taka rozbieżność? | |
| Obie wersje nazwiska żeńskiego są poprawne, ale różnią się właśnie odmianą. Jeśli zdecydujemy się nosić nazwisko tego typu zakończone na -y, wtedy nie podlega ono odmianie: pani Chudy, z panią Chudy itp. Przy zakończeniu -a konieczna jest odmiana: p. Chuda, o p. Chudej. Wyraźnie widać, że chodzi o odróżnienie formy nazwiska od form wyrazów pospolitych tak samo brzmiących. Aldona Skudrzyk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2011-01-09 |
| Czy nazwisko pochodzenia czeskiego Holek odmienia się, czy raczej nie? Właściciel obraził się, gdy je odmieniłam, wypisując dokument. Odmieniłam w dopełniaczu: dla pana Holka. | |
| Nazwiska w języku polskim odmieniamy, ale jednocześnie nosiciel nazwiska ma prawo do jego formy wedle własnego upodobania. Dziś wyraźna jest tendencja do nieodmienności – trzeba to uszanować, że właściciel nazwiska nie życzy sobie jego odmiany. Gramatycznie nie popełniła Pani błędu i odmieniła poprawnie. Aldona Skudrzyk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2010-12-12 |
| Bardzo proszę o odpowiedź na pytanie: czy można stosować zapis Przyjazny Pokój Przesłuchań? Chodzi mi oczywiście o zastosowanie wielkich liter. Te miejsca, czyli pokoje przesłuchań dla dzieci, to swego rodzaju instytucja, którą stworzyła Fundacja „Dzieci Niczyje”. Takie miejsce musi mieć określoną infrastrukturę, miejsce to prowadzi wyznaczona do tego organizacja, Ministerstwo Sprawiedliwości we współpracy z fundacją nadaje Certyfikat Przyjazny Pokój Przesłuchań Dzieci. Nie jest to więc JAKIEŚ przyjazne miejsce do przesłuchiwania dzieci, ale niejako instytucja. Przykładowo: Podstawowe warunki, które muszą spełnić instytucje i placówki, by prowadzone przez nie pokoje przesłuchań uznane były za Przyjazny Pokój Przesłuchań Dzieci, to odpowiedni, przyjazny dziecku lokal dostosowany do potrzeb wymiaru sprawiedliwości oraz zapewnienie dziecku i jego opiekunom wsparcia i informacji o pomocy psychologicznej, medycznej i prawnej. To zdanie obrazuje doskonale, dlaczego optuję za wielkimi literami. | |
| Zgadzam się z argumentacją przemawiającą za pisownią wielkimi literami, zwłaszcza w kontekście certyfikacji takiej instytucji. Aldona Skudrzyk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2010-12-05 |
| Oglądając dzisiaj telewizję, usłyszałam z ust pani Anny Muchy, że jej nazwisko się nie odmienia. Jak to jest z jej nazwiskiem? Wydawało mi się, że akurat nazwisko Mucha jest polskie, więc się odmienia – tak samo jak ten latający owad. Moja koleżanka, która ma na nazwisko Skorupa również twierdzi, że jej nazwiska się nie odmienia. Jak więc poprawnie powinno się odmieniać? Może ja też powinnam wymyślić sobie, że nie można mojego nazwiska (Brzostyńska) odmieniać:)? | |
| Co prawda, nazwiska kobiet bardzo często są nieodmienne, ale istnieje wśród nich jedna grupa, którą odmieniać należy, i są to nazwiska zakończone na -a. Oczywiście podane przez Panią nazwiska znajdują się w tej grupie i ich nieodmienianie jest niezgodne z normą językową. Możliwe, że stwierdzenia wspomnianych osób wynikają z niewiedzy. Jeśli jednak jest to ich prywatne życzenie, stajemy przed problemem, czy bardziej zależy nam na poprawności językowej, czy może na tym, by nie urazić naszego rozmówcy. Wybór może okazać się trudny, dlatego nie polecam „wymyślania sobie” nieodmienności nazwiska, gdy jego odmiana nie ulega wątpliwości, bo jak widać wynikają z tego same problemy. Daria Sitko | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2010-12-04 |
| Chciałabym poruszyć wielokrotnie już omawiany temat odmiany nazwisk (niestety nie mogłam znaleźć wśród dotychczasowych odpowiedzi pasującej do mojego pytania). Czy osoba nosząca nazwisko pochodzenia niemieckiego (niech to będzie Gross) może zdecydować, że nie chce, aby odmieniano jej nazwisko? Czy w przypadku odmiany tego nazwiska przyglądam się panu Grossowi można ewentualnie podciągnąć zasadę, że lepiej go nie odmieniać, bo nie wiadomo czy w mianowniku jest forma Gross czy Grosse? | |
| Nazwisko jest niejako własnością noszącej je osoby – ma więc prawo do takiego zastrzeżenia. Możliwość nieodmieniania nazwisk obcych męskich jest w ogóle dopuszczalna, gdy nazwisko zostanie poprzedzone imieniem lub rzeczownikiem pospolitym, np.: panu Gross lub Walterowi Gross. Aldona Skudrzyk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2010-12-03 |
| Jak odmieniać imię Robbie (Williams)? | |
| Imiona męskie zakończone na –i (w wymowie) odmieniają się w języku polskim jak przymiotnik tani i przyjmują następujące końcówki: D. i B. –ego (Steviego, Robbiego); C. –emu (Steviemu, Robbiemu); N. i Ms. –im (Steviem, Robbiem). Joanna Przyklenk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2010-12-03 |
| Moje pytanie dotyczy pisowni dużą literą. Jak zapisywać należy nazwę las katyński (np. w tekście publicystycznym)? | |
| Jedynie ze względów emocjonalnych można pisać wielką literą, pewnie tak się ustali jako nazwa własna. Aldona Skudrzyk | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2010-11-23 |
| Chciałabym się dowiedzieć, jak prawidłowo należy napisać na grobie rodzinnym Grób rodziny Okrzejów? Gdyby mi mogli Państwo wyjaśnić, które wyrazy powinny być napisane wielką literą, czy wszystkie, oraz jak odmienić nazwisko Okrzeja, jak np. Anna Okrzeja. Czy powinno być Grób Rodziny/rodziny Okrzeja? Okrzejów? | |
| Radziłabym napisać Grób rodziny Okrzejów. Nie ma potrzeby rozpoczynania słowa rodzina wielką literą, jednak ostatecznie względy emocjonalne i taki zapis mogłyby usprawiedliwić. Zresztą na płytach nagrobnych stosuje się zazwyczaj pismo wersalikowe, a przy nim zupełnie znika problem z dużą i małą literą, bo wszystkie znaki przybierają kształt i rozmiar wielkich liter (jest to tzw. majuskuła), lub kapitaliki – tutaj różnica między wielką a małą literą jest mniej widoczna, gdyż sprowadza się tylko do ich rozmiaru, bo kształt pozostaje dla obu taki sam (jest taki jak u dużych liter). I właśnie to ostatnie pismo ja zastosowałabym na nagrobku – wówczas płyta zawierałby informację w następującej formie ortograficznej: Grób rodziny Okrzejów. Co do postaci fleksyjnej nazwiska po słowie rodzina – wolałabym je w wersji odmienionej; ona jest zresztą chyba częstsza w użyciu i dla pewnych typów nazwisk właściwie jedynie możliwa (por. grób rodziny Filipowskich, nie: *grób rodziny Filipowski, ponieważ niektórzy członkowie klanu noszą nazwisko Filipowska). W omawianym przypadku można by jednak zastosować zarówno postać Grób rodziny Okrzeja, jak i Grób rodziny Okrzejów, bez narażania się na zarzut, że nazwisko zostało nieodmienione – nie ta reguła ma tutaj bowiem zastosowanie. Katarzyna Mazur | |