| Składnia | 2016-03-15 |
| Która forma jest poprawna: Dołączono wzór Świadectwa ukończenia kursu, które można użyć na zakończenie warsztatów czy Dołączono wzór Świadectwa ukończenia kursu, którego można użyć na zakończenie warsztatów? | |
| Czasownik użyć (używać) łączy się z dopełniaczem, a zatem można użyć – kogo? czego? – proszku, kremu, soli, którego. Wersja z biernikiem: używać – kogo? co? – proszek, krem, sól, które jest niepoprawna. Inna sprawa, że wzoru i świadectwa raczej się nie używa, lecz wykorzystuje wzór (tu z biernikiem), korzysta ze wzoru. Myślę, że lepiej byłoby napisać: Dołączono wzór Świadectwa ukończenia kursu, który można wykorzystać na zakończenie warsztatów. | |
| Składnia | 2016-03-01 |
| Jak wytłumaczyć, że np. rzeczownik warcie w zdaniu Żołnierz stał na warcie występuje w miejscowniku, a nie w celowniku? | |
| Przypadki rzeczownika określamy ze względu na to, jakiemu czasownikowi ten rzeczownik towarzyszy, a dokładniej – jakie wymagania względem rzeczownika ma czasownik, np. słuchać wymaga, aby rzeczownik przybrał formę dopełniacza – słuchać – kogo? czego? – matki, muzyki, a widzieć wymaga biernika, np. widzieć – kogo? co? – matkę, ojca. W innych kontekstach to rzeczownik ma określone wymagania wobec innego rzeczownika, np. ojciec – kogo? czego? – Ani, rower – kogo? czego – brata (dopełniacz). Swoje wymagania mają też przyimki, np. na – kim? czym? – głowie, wietrze, oknie, rzece, stole (miejscownik), za – kim? czym? – domem, oknem, rzeką, stołem (narzędnik). Niektóre formy faktycznie są takie same w celowniku i miejscowniku, dlatego możemy je pomylić, jeśli rozpatrujemy je w izolacji, bez kontekstu zdania. Określanie przypadków musi być dokonywane w kontekście, a gdy ten weźmiemy pod uwagę, zadamy pytanie właściwego przypadka. Celownik występuje np. z przyimkiem ku (obecnie rzadkim w użyciu), np. ku – komu? czemu? – sobie, rzece, domowi, miastu. Jak widać, w cytowanym zdaniu forma warcie celownikiem być nie może, ponieważ pytanie jest oczywiste: na – kim? czym? – warcie. | |
| Składnia | 2016-02-21 |
| Która z wypowiedzi jest właściwa: jestem posłem na sejm czy jestem posłem do sejmu? | |
| Obie wersje są poprawne i w użyciu: zarówno poseł na sejm, jak i poseł do sejmu, co odnotowują wszystkie ważniejsze słowniki, np. „Uniwersalny słownik języka polskiego” pod red. S. Dubisza, „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego, „Wielki słownik języka polskiego PAN” (http://wsjp.pl/index.php?id_hasla=30893&id_znaczenia=5005887&l=20&ind=0). | |
| Składnia | 2016-02-21 |
| Mówimy dokonać analizy czy analizę? | |
| Czasownik dokonać ma rząd dopełniaczowy, co oznacza, że wymaga, aby towarzyszący mu i związany z nim składniowo rzeczownik przybrał formę dopełniacza. Dlatego też mamy w polszczyźnie konstrukcje, takie jak dokonać analizy, operacji, wynalazku, odkrycia, bohaterskiego czynu, wielkiego dzieła, ale wyraz ten często występuje w połączeniach niekoniecznie pozytywnych, jak np. dokonać włamania, zbrodni, zamachu itp. Mamy także w naszym języku związki frazeologiczne oparte na tej konstrukcji składniowej: dokonać cudu «zrobić coś niezwykle trudnego», coś dokonuje (dopełnia) reszty «coś sprawia, że następuje ostateczna klęska, katastrofa, zniszczenie czegoś», dokonać życia (żywota, dni) «skonać, umrzeć» (zob. „Uniwersalny słownik języka polskiego” pod red. S. Dubisza). Sposób łączenia wyrazów w zdaniach podaje „Wielki słownik języka polskiego PAN” (zob. http://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=39047&id_znaczenia=4458232&l=5&ind=0, zakładka Składnia). Słownik ten podaje także typowe połącznia wyrazów, wśród których znalazło się także to z pytania. | |
| Składnia | 2016-02-21 |
| Które z poniższych zdań ma poprawną formę? 1. Z przyczyn technicznych sklep w dniu dzisiejszym został otwarty z opóźnieniem, za które przepraszamy. 2. Z przyczyn technicznych sklep w dniu dzisiejszym został otwarty z opóźnieniem, za co przepraszamy. Za udzielenie odpowiedzi serdecznie dziękuję. | |
| Obie wersje są równie poprawne, lecz różnią się sposobem zespolenia zdania nadrzędnego i podrzędnego: w pierwszym zdaniu połączenie za które odnosi się do słowa opóźnienie, a wersja druga zawiera połączenie za co, które ma odniesienie nie wyrazowe, lecz ogólniejsze: wskazuje na zdarzenie, lecz nie na konkretne słowo. | |
| Składnia | 2016-02-21 |
| Czy na umowach handlowych nazwiska prezesów firmy powinny być odmieniane? Np.: Zarząd Spółki reprezentowany przez: Marcin Nowak – Prezes Zarządu Jarosław Kowalki – Wiceprezes Zarządu Zarząd spółki w składzie: Marcina Nowaka – Prezesa Zarządu Jarosława Kowalskiego – Wiceprezesa Zarządu Uwzględniając fakt, iż na pieczątkach firmowych służących do wypełniania tych pól bez konieczności pisania nazwiska zawsze pojawiają się w formie nieodmienionej. | |
| Pieczątki pieczątkami (są z założenia wypełnione formami mianownikowymi), a pismo pismem. W pierwszym z cytowanych przykładów mamy przyimek przez, który wymaga, aby następujące po nim i z nim powiązane składniowo formy wystąpiły w odpowiednim przypadku, czyli w bierniku: reprezentowany przez Marcina Nowaka – Prezesa Zarządu itd. W drugim przykładzie wymieniany jest skład zarządu, co oznacza, że poszczególne nazwiska i funkcje mają przybrać formę podstawową, mianownika: Zarząd spółki w składzie: Marcin Nowak – Prezes Zarządu. | |
| Składnia | 2016-02-19 |
| Czy zdanie Centrum placu stałoby się miejscem rekreacji i wypoczynku jest poprawne? A może do / dla rekreacji i wypoczynku? | |
| Przyimki do i dla są tu zbędne. Naturalne połącznie to: miejsce + czego? (dopełniacz), por. miejsce urodzenia, śmierci, zbrodni, pobytu, spotkań, zebrań, zabaw, spacerów, postoju taksówek itp. Rzeczownik miejsce może oczywiście łączyć się z przyimkiem dla, lecz w innym kontekście: gdy chcemy wyrazić, że miejsce ma przeznaczenie, np. Zrobił miejsce dla nowych książek, choć także Zrobił miejsce na nowe książki; miejsc dla osoby niepełnosprawnej, miejsce dla matki z dzieckiem. Z przyimkiem do omawiany rzeczownik łączy się również w kontekstach związanych z wskazywaniem przeznaczenia jakiegoś wycinka przestrzeni, np. miejsce do spania, miejsce do życia, do pracy, do nauki itd. Sposób budowy połączeń rzeczownika miejsce znaleźć można w artykule hasłowym „Wielkiego słownika języka polskiego” w zakładce Składnia (zob. http://wsjp.pl/index.php?id_hasla=1630&id_znaczenia=5122548&l=15&ind=0). | |
| Składnia | 2015-12-16 |
| Bardzo proszę o informację, czy powinnam odmienić nazwę grupy w zdaniu: Grupa „Słoneczka” zaprezentuje świąteczny repertuar. A może: Grupa „Słoneczek”? Jak jest poprawnie? | |
| Zapowiedź wspomnianego występu powinna brzmieć: Grupa „Słoneczka” zaprezentuje świąteczny repertuar. Chodzi tu o grupę jakąś, a nie czyjąś. Przy formie grupa „Słoneczka” możemy zapytać: jaka grupa?, przy wersji grupa „Słoneczek” pytanie brzmi: czyja grupa?, sugeruje zatem nie taką przynależność, o którą zapewne chodzi. Podobne zapowiedzi można usłyszeć na koncertach muzycznych, na przykład: „Przed Państwem wystąpi zespół Dżem”. Sformułowanie „Przed Państwem wystąpi zespół Dżemu” brzmiałoby w takim kontekście niezbyt fortunnie. Barbara Matuszczyk | |
| Składnia | 2015-12-16 |
| Chciałabym zasięgnąć porady w celu określenia, która forma jest poprawna: suplementacja magnezu czy suplementacja magnezem w znaczeniu podawaniu magnezu pacjentowi. | |
| Szanowna Pani, niestety słowniki współczesnego języka polskiego nie udzielają odpowiedzi na Pani pytanie, pozostaje więc powtórzyć ustalenia Mirosława Bańki, który na stronie internetowej Poradni Językowej PWN dylemat ten rozstrzygnął następująco. Profesor podał polski odpowiednik rzeczownika suplementacja, czyli uzupełnianie, i zasugerował, by gramatycznie rzeczowniki te traktować jednakowo. Wyraz suplementacja został objaśniony jako uzupełnianie w „Wielkim słowniku wyrazów obcych PWN”. W haśle słownikowym czytamy, że jest to uzupełnianie diety o niezbędne witaminy i składniki mineralne. Wyraz uzupełnianie w znaczeniu podanym przez Panią łączy się z innym rzeczownikiem w narzędniku. Takiego samego przypadka wymaga rzeczownik suplementacja. Podawanie pacjentowi magnezu to uzupełnianie jego diety magnezem. Zatem analogicznie: suplementacja magnezem. Aleksandra Mól | |
| Składnia | 2015-12-16 |
| Czy poprawnie mówimy: burmistrz miasta, np. Chrzanowa, Aleksandrowa, czy burmistrz miasta Chrzanów, Aleksandrów? | |
| W polszczyźnie połączenie rzeczownika miasto z nazwą tego miasta powinno pozostawać w związku zgody, czyli powinny się odmieniać oba człony: M. miasto Chrzanów, D. miasta Chrzanowa, C. miastu Chrzanowowi, B. miasto Chrzanów, N. miastem Chrzanowem, Ms. mieście Chrzanowie. Opinie na ten temat opublikowała Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk (zob. „Komunikaty Rady Języka Polskiego” nr 1(16)/2005, s. 40). Podobnie powinno być w wypadku nazw urzędów: Urząd Miasta Chrzanowa. Niestety, w języku urzędowym panuje niezgodna z duchem polszczyzny tendencja do pozostawiania nazw własnych (szczególnie nazwisk, ale także nazw geograficznych) w formie podstawowej. Urzędnicy tłumaczą to troską o jednoznaczność, precyzyjność przekazu informacji w dokumentach. Nieodmienianie odmiennej nazwy miasta jest jednak przejawem zbędnego uoficjalniania języka. | |
| Składnia | 2015-12-15 |
| Czy jest poprawnie po polsku, jeśli na pasku głównej strony internetowej widnieje: Jak pomagamy i Komu pomagamy (po kliknięciu ukazuje się tekst o tym, jakim osobom organizacja pomaga i o sposobach tej pomocy). Moim zdaniem, ale może się mylę, powinno być: O tym, jak pomagamy i O tym, komu pomagamy. Przecież Jak pomagamy i Komu pomagamy mają w brzmieniu znaczenie pytań, czyli w obu wypadkach powinien tam być postawiony znak zapytania. | |
| Napisy mogłyby niewątpliwie mieć charakter pytający, gdyby taki był zamysł nadawcy, lecz wtedy zakończyłby je pytajnikami. Forma tych napisów jest rzeczywiście podobna do konstrukcji typowych pytań, rozpoczynają się bowiem zaimkiem przysłownym pytajnym jak, wprowadzającym zwykle pytania dotyczące różnych kwestii, zwłaszcza zaś sposobu wykonywania czynności, oraz zaimkiem osobowym rzeczownym kto (tu w dopełniaczu komu). Ten same zaimki wprowadzają w polszczyźnie pytania zależne i przyłączają je do zdań nadrzędnych, co widać wyraźniej, gdy zastanowimy się nad intencją piszącego: jego zamiarem nie jest chęć zapytania, lecz poinformowania o temacie wypowiedzi. W tym sensie jak pomagamy czy komu pomagamy są fragmentami zdań złożonych, w których zdanie główne, nadrzędne (którego się mamy domyślić, bazując na naszej wiedzy o świecie i formach komunikacji) brzmi pewnie: w tym miejscu strony przeczytać można o tym..., a nasze etykietki linków są zdaniami podrzędnymi odpowiadającymi na pytanie o czym?. Zdania podobnie brzmiące używane są także w funkcji tytułów niektórych typów tekstów narracyjnych, takich jak legendy czy bajki, por. „Jak szewczyk Dratewka smoka pokonał”, „Jak Krecik słuchał radia”, „Jak powstawała Polska”, „Jak Piast kołodziej został księciem”, a także „Jak to ze lnem było” oraz „Co słonko widziało” Marii Konopnickiej czy „Komu bije dzwon” Ernesta Hemingwaya. Przed zdaniami takimi domyślamy się treści: ta wypowiedź będzie o tym... Oczywiście można byłoby użyć sformułowań O tym, jak pomagamy i O tym, komu pomagamy, ale w naszych czasach chętniej wybieramy konstrukcje krótsze. | |
| Składnia | 2015-11-14 |
| Bardzo proszę o pomoc w następującej sprawie: jeśli wybieram się do pracy drugą zmianę, czyli załóżmy na godzinę 14, to czy powinnam powiedzieć, że idę do pracy na popołudniu, czy może na popołudnie? | |
| Mamy w polszczyźnie rzeczownik popołudnie jako określenie czasu następującego po południu. Moglibyśmy zatem powiedzieć, że idziemy do pracy po południu, ale nie to Pan pyta. Skoro chodzi się do pracy na noc i na rano, to chodzi się również – analogicznie – na popołudnie. Wszystkie wymienione połączenia to konstrukcje z przyimkiem na i rzeczownikiem w bierniku: na – kogo? co? – rano, noc, popołudnie. Podobną konstrukcją z biernikiem – również odnoszącą się do czasu – jest związek frazeologiczny (zrobić coś) na czas używany w znaczeniu «(zdążyć coś zrobić) we właściwym czasie, w przewidywanym terminie». Forma popołudniu z pytania jest celownikiem liczby pojedynczej (komu? czemu?), rzadko używanym (można byłoby zaproponować przykład: Dzień zmierzał ku popołudniu). | |
| Składnia | 2015-11-14 |
| Które sformułowanie jest poprawne: badanie na reprezentatywnej grupie respondentów czy może badanie w reprezentatywnej grupie respondentów? | |
| W polszczyźnie ogólnej bada się coś (język, literaturę, skład gleby, krew, zawartość cukru we krwi itd.), a także prowadzi, przeprowadza, podejmuje badania czegoś lub nad czymś. Słowniki odnotowują ponadto związek frazeologiczny mający zasięg środowiskowy, medyczny: badanie na coś w znaczeniu «badanie w celu stwierdzenia obecności jakiegoś wskaźnika lub określenia jego poziomu» (np. badanie na cukier, na cholesterol, na obecność wirusa HIV, narkotyków, alkoholu, na nosicielstwo wirusa). Mamy też możliwość wskazania, że badania (naukowe, statystyczne, medyczne) były prowadzone na kimś lub na czymś – „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego podaje przykłady Badał te preparaty na małpach. Kosmetyki hipoalergiczne są specjalnie badane na ochotnikach. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego (www.njkp.pl) znajdujemy znane sformułowania: badanie na reprezentatywnej grupie, badanie na losowo wybranej grupie, na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbce dorosłej ludności, na grupie chorych, badanie na nauczycielach wszystkich typów szkół. Argumentem za używaniem w interesującym Panią sformułowaniu właśnie przyimka na jest również sens, jaki odnotowuje „Uniwersalny słownik języka polskiego” pod red. S. Dubisza: przyimek na «poprzedza nazwę rzeczy, którą wykorzystuje się jako podstawę lub podłoże przy wykonywaniu danej czynności». Wprawdzie słownik podaje w tym miejscu jedynie przykłady: Mięso smażyła na smalcu, jaja sadzone na maśle, a ryby na oleju. Ten rosół jest na wołowinie, nie na kurczaku. Narysuj mi na kartce, jak do ciebie trafić, lecz nie ma wątpliwości, że przyimka na możemy użyć równie z w odniesieniu do grupy, o której mowa w pytaniu, ponieważ to grupa (np. respondentów) jest podstawą wykonywanych badań. | |
| Składnia | 2015-11-13 |
| Który zwrot jest poprawny: przedszkolaki zajęły czy przedszkolaki zajęli? | |
| Poprawną formą jest przedszkolaki zajęły. Przedszkolaki to rzeczownik rodzaju niemęskoosobowego (mówimy te przedszkolaki). Podmiot zdania musi pozostawać w związku zgody z orzeczeniem, a więc łączyć się z czasownikiem w tym samym rodzaju gramatycznym – w tym wypadku niemęskoosobowym (zajęły). Warto dodać, że rzeczownik przedszkolak w liczbie mnogiej może mieć dwie formy: przedszkolacy i przedszkolaki. Pierwsza z podanych ma rodzaj męskoosobowy (ci przedszkolacy) – odnosi się jedynie do chłopców, druga – w rodzaju niemęskoosobowym (te przedszkolaki) – nazywa grupę tworzoną przez dzieci obu płci (por. „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN”, Warszawa 2002). Pamiętając, że podmiot i orzeczenie w zdaniu muszą pozostawać w związku zgody, zatem mając na myśli chłopców i dziewczynki, należy powiedzieć: (te) przedszkolaki zajęły (rodzaj niemęskoosobowy charakterystyczny dla określania grupy istot niedorosłych oraz istot różnej płci), a mówiąc jedynie o chłopcach: (ci) przedszkolacy zajęli, lecz dopuszczalna jest też forma (te) przedszkolaki zajęły (por. Jaś i Tomek to wesołe przedszkolaki – „Nowy słownik poprawnej polszczyzny”). Warto jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że męskoosobowe przedszkolacy w pewien sposób dowartościowuje dzieci – używając tego rodzaju, mówi się o nich jak o dorosłych. Poza tym wspomniana forma pozostaje w opozycji do form deprecjatywnych, umniejszających wartość osób, które nazywają, np. te studenty (poszły) zamiast ci studenci (poszli), te profesory (powiedziały) zamiast ci profesorowie (powiedzieli); niektóre rzeczowniki w liczbie mnogiej przyjmują jedynie formę niemęskoosobową, choć w liczbie pojedynczej mają rodzaj męski, por. te zbiry, te darmozjady, ponieważ nazywają osoby zachowujące się w sposób niepożądany, uznawany za niewłaściwy, naganny. Małgorzata Broszko | |
| Składnia | 2015-11-09 |
| Bardzo proszę o rozwianie moich gramatycznych wątpliwości dotyczących sformułowania przekazać pod podpis dyrektora, marszałka, przewodniczącego itp. Czy jest ono poprawne i dopuszczalne w oficjalnym języku urzędowym? | |
| „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego odnotowuje, że w języku oficjalnym, urzędowym występuje stałe połączenie składać, złożyć, podpis pod czymś albo na czymś w znaczeniu «podpisywać się pod czymś albo na czymś; podpisując wyrażać, wyrazić zgodę na coś». Można się więc złożyć podpis pod rozporządzeniem, na dokumencie. Ten sam słownik podaje, że rzeczownik podpis jest używany również w znaczeniu «podpisanie, potwierdzenie pisma», a w związku z tym w języku urzędowym można użyć konstrukcji złożyć, przedstawić dokumenty, papiery do podpisu, lecz nie !pod podpis. Myślę, że sformułowanie z pytania jest po prostu kontaminacją, czyli skrzyżowaniem obu omawianych konstrukcji, być może nawet szerzy się lokalnie w urzędach, lecz do polszczyzny ogólnej jak na razie nie weszło. | |
| Składnia | 2015-11-08 |
| Czy poprawne jest sformułowanie smutki z kącików ust pierzchną? Jest to fragment wiersza, którego strofa brzmi: jesteś powodem uśmiechu chęcią do życia niejedną gdy prowokujesz do grzechu smutki z kącików ust pierzchną Po wstawieniu wiersza na portal miałam dwa sprzeczne komentarze i chodziło o wyrażenie pierzchną. Osoba, która zarzuciła mi niepoprawność, na ogół udzielała mi dużo cennych wskazówek i cenię sobie jej rady. Poszukiwałam rozwiązań, ale nadal mam dylemat, co w konkretnym zdaniu jest niepoprawne. | |
| Samej konstrukcji smutki z kącików ust pierzchną nie można niczego zarzucić, zwłaszcza że jest to poezja. Kiedy jednak to samo sformułowanie rozpatrujemy w szerszym kontekście strofy, widać, że czytelnik może mieć wątpliwości poprawnościowe, ponieważ spodziewalibyśmy się, że użyty w wersie poprzednim czasownik prowokujesz miałby mieć w następnym zdaniu logiczną kontynuację również w czasie teraźniejszym w postaci formy pierzchają. Mamy tu w dodatku do czynienia z niekompatybilnością czasowników pod względem aspektu: prowokować jest czasownikiem niedokonanym, a pierzchnąć to forma dokonana. Myślę, że Pani komentator dostrzegł tę niekonsekwencję fleksyjną. | |
| Składnia | 2015-11-08 |
| Dzień dobry, ostatnio często spotykam się z nazwami stanowisk typu: dyrektor zarządzająca, dyrektor artystyczna, dyrektor finansowa. Czy takie formy są poprawne? | |
| Jeśli tylko te nazwy odnoszą się do kobiet, są jak najbardziej poprawne. Kiedy używa się nazw funkcji czy stanowisk, a także tytułów naukowych i zawodowych kobiet, te nazwy pozostają nieodmienne, co wskazuje jednoznacznie na płeć, np. rozmawiałem z profesor / inżynier / doktor / dyrektor / redaktor Nowak. Jeśli tego typu nazwa ma dodaną przydawkę przymiotnikową lub imiesłowową, występuje ona w rodzaju żeńskim, również jednoznacznie wskazując na płeć nosicielki, np. redaktor naczelna, redaktor prowadząca, doktor habilitowana, główna księgowa. Oczywiście można z tego zwyczaju zrezygnować i używać form redaktor naczelny Agata Nowak, lecz w naszych czasach coraz częstsze są formy żeńskie. | |
| Składnia | 2015-11-08 |
| Bohaterami reportażu muszą być realne postacie – ludzie, z którymi autor się spotkał, przyglądał lub z którymi rozmawiał. Czy mam rację, że to zdanie nie jest poprawne? Niestety nie wiem, na czym polega błąd. Czy mogliby Państwo pomóc? | |
| Niepoprawna jest konstrukcja fragmentu zdania. Idzie o to, że autor spotykał się z ludźmi, rozmawiał z ludźmi, ale ludziom się przyglądał, czyli – jak widać – mamy w zdaniu dwa czasowniki, które wymagają przyłączenia rzeczownika w formie narzędnika i z przyimkiem z (spotka się – z kim?, rozmawiać – z kim?), a wraz z nimi został umieszczony czasownika, który wymaga użycia celownika (przyglądać się – komu?). Fragment ten mógłby mieć formę: ludzie, z którymi autor się spotkał, którym się przyglądał lub z którymi rozmawiał. | |
| Składnia | 2015-11-08 |
| Witamy, chcielibyśmy poprosić o pomoc w rozwiązaniu naszego sporu językowego. Która wersja zdania jest poprawna: Proszę, potrzymaj mi kurtki czy Proszę, potrzymaj mi kurtkę? Z góry dziękujemy za odpowiedź, Magda i Tomek | |
| Poprawna jest tylko druga wersja, ponieważ czasowniki trzymać i przedrostkowy potrzymać wymagają użycia rzeczownika nazywającego człowieka, zwierzę lub rzecz, które są trzymane, w formie biernika, a zatem mówimy (po)trzymaj – kogo? co? – kurtkę, wnuka, termometr, psa, kota, książkę, torebkę itd. Jeśli czasownik będzie użyty z przeczeniem, te wymagania się zmienią: zamiast biernika potrzebny będzie dopełniacz, np. nie trzymaj – kogo? czego? – kurtki, wnuka, termometru, psa, kota, książki, torebki. Wymagania składniowe czasowników można znaleźć w „Wielkim słowniku języka polskiego PAN” (www.wsjp.pl). | |
| Składnia | 2015-11-05 |
| Czy poprawne jest sformułowanie modlić się intencjami? | |
| Nie spotkałam się z takim połączeniem, nie odnotowują go też słowniki ani „Narodowy Korpus Języka Polskiego PWN (www.nkjp.pl). Rzeczownik intencja występuje w polszczyźnie w znaczeniu «chęć zrobienia czegoś; zamysł, zamiar, pragnienie». „Uniwersalny słownika języka polskiego” pod red. S. Dubisza podaje przykłady: Ich intencją było szerzenie kultury polskiej poza granicami kraju; mieć najlepsze intencje, działać w dobrej intencji oraz związek frazeologiczny na intencję czegoś, na czyjąś (na jakąś) intencję; w intencji czyjejś (jakiejś) o znaczeniu «aby się coś urzeczywistniło, żeby się komuś coś udało; na czyjąś korzyść, dla jakiejś korzyści», np. Matka zamówiła mszę na intencję (w intencji) powrotu syna do zdrowia. „Wielki słownik języka polskiego PAN” (www.wsjp.pl) wyodrębnia już osobne znaczenie tego rzeczownika z kwalifikatorem religijny – ‘prośba o coś skierowana do Boga, związana z mszą lub nabożeństwem odprawianymi w Kościele katolickim albo z modlitwą’. Przytacza typowe połączenia intencja mszalna, modlitwa, msza, nabożeństwo w intencji kogoś / czegoś, modlić się, pomodlić się w jakiejś intencji. Jak widać, konstrukcja modlić się intencjami nie mieści się w zbiorze typowych użyć rejestrowanych we współczesnej polszczyźnie. Być może jest to jakaś innowacja występująca np. w komunikacji kościelnej albo grup modlitewnych, która niekoniecznie wyjdzie zasięgiem poza te kręgi. | |