| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-10-01 |
| W związku z dwoistością pisowni nazwy ulicy Druskiennicka / Druskienicka (Poznań, Podolany) proszę o rozstrzygnięcie, która z powyższych form jest prawidłowa. | |
| Miasto na Litwie nazywa się Druskienniki, a przymiotnik od tej nazwy (pisany małą literą) brzmi druskiennicki (co potwierdza m.in. Jan Grzenia w Słowniku nazw własnych), ulica powinna więc nazywać się Druskiennicka (zgodnie z polską ortografią pisana oczywiście wielką literą). Zapis z jednym n może być efektem zwykłego błędu literowego. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-30 |
| Chciałabym zapytać o odmianę nazwiska Maślanek, czy powinnam pisać do pana Maślanka i konsultować się z panem Maślankiem, czy może nazwiska tego nie powinno się odmieniać? | |
| Nazwiska polskie się odmieniają, choć niektórym osobom może się to nie podobać. Powinno się pisać do pana Maślanka, mówić coś panu Maślankowi, konsultować się z panem Maślankiem i dobrze się o panu Maślanku wyrażać. :-) Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-26 |
| Bardzo proszę o poradę, jak odmienić nazwisko Skupień? Skupnia czy może Skupienia? | |
| Poprawne są obie formy, a o wyborze i użyciu w środowisku lokalnym decyduje zwyczaj (narzucany zwykle przez właścicieli nazwiska). Jeśli takiego zwyczaju nie znamy, zalecam użycie formy Skupienia, która w praktyce występuje znacznie częściej niż oboczna. Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-24 |
| Jak piszemy francuskie imię, które czytamy [żoda]? | |
| Pytanie jest zachwycająco treściwe, nie znamy nawet płci posiadacza ani okoliczności, w jakich się pojawiło (program telewizyjny, film?). W tej sytuacji trudno doradzać, bo takiej wymowie, z pewnością uproszczonej, odpowiada francuski zapis Joda, ale takiego imienia nie znajduję w znanych mi francuskich źródłach. Może chodzić o żeńskie imiona Jodie, Jody, Jaouda lub męskie Joddy (wszystkie używane przez Francuzów, ale niefrancuskiego pochodzenia). Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-24 |
| Czy nazwisko Wolny odmienia się przez przypadki? | |
| Jeśli jest to nazwisko kobiety – pozostaje nie odmieniane, np. do pani Wolny, z panią Wolny. Jako nazwisko męskie odmieniamy je zawsze, np. do pana Wolnego, z panem Wolnym. Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-24 |
| Bardzo proszę o podanie prawidłowej formy dla nazwiska Jaśko i Stawarz - chodzi o zredagowanie np. zaproszę Krystynę i Adama Jaśków czy Jaśko oraz Stefanię i Tobiasza Stawarz czy Stawarzów / Janik czy Janików? Sprawa jest bardzo pilna! Z góry dziękuję za odpowiedź. | |
| Nazwiska par małżeńskich należy odmieniać – Jaśków, Stawarzów, Janików. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-24 |
| Jak powinno brzmieć dwuczłonowe nazwisko pary małżeńskiej w przypadkach zależnych? Czy pierwszy człon, który nie jest nazwą herbu, podlega odmianie? | |
| W nazwiskach dwuczłonowych należy odmieniać oba człony, np. Nowakowie-Kowalscy, do Nowaków-Kowalskich itd. W polskich nazwiskach złożonych, w których pierwszy człon jest nazwą herbu lub zawołaniem bojowym, np. Korwin-Mikke, Korab-Brzozowski, Lubicz-Zaleski, Pobóg-Malinowski, pierwszy człon może pozostać nieodmienny. Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-17 |
| Jak się odmienia nazwa miasta Łazy? | |
| Formy odmiany są następujące: D. Łazów albo Łaz, C. Łazom, B. Łazów albo Łaz, N. Łazami, Ms. Łazach. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego podaje dla D. i B. dwie możliwe formy (jak wyżej), natomiast Słownik nazw własnych Jana Grzeni podaje wyłącznie formę Łaz. Miejscowości o takiej nazwie jest w Polsce kilkanaście. Sądzę, że można akceptować obie formy, szanując lokalne zwyczaje. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-03 |
| Jaka forma zapisu chorwackich nazw jest bardziej poprawna - oryginalna czy spolszczona np. Šibenik czy Szibenik? | |
| W polskich tekstach obie są równie dobre. Jeśli nie rozwiązuje to Pani wątpliwości, proszę wybrać zapis oryginalny. Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-03 |
| Czy nazwę miasta Neum (Bośnia i Hercegowina) należy traktować jako rzeczownik rodzaju nijakiego czy rodzaju męskiego? Odmieniać czy nie (w języku chorwackim odmienia się)? | |
| Obce nazwy miejscowe występujące w polskich tekstach należy w miarę możności odmieniać, zwłaszcza gdy – jak w naszym wypadku – chodzi o nazwę słowiańską. W związku z tym: do Neumu, ku Neumowi, za Neumem, w Neumie. Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-03 |
| Jak odmieniać chorwackie nazwy własne typu Križevac - Križevaca czy Križevca? Karlovac - Karlovaca czy Karlovca? | |
| Najlepiej zachować -a- w zakończeniu wyrazu: do Križevaca, Karlovaca itp. Nie oznacza to jednak, że odmiana typu Križevca, Karlovca jest niepoprawna. Należy ją zaakceptować jako wariant poboczny mający uzasadnienie w zwyczaju językowym (por. Kragujevac, do Kragujevaca albo Kragujevca). Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-03 |
| Czy ć w środku nazwisk chorwackich trzeba zapisywać jako ci, np. Dragićević czy Dragiciević? | |
| Nie trzeba, natomiast koniecznie należy tak zapisać zakończenie wyrazu po dopisaniu końcówki: Dragićevicia, Dragićeviciowi, Dragićeviciem, Dragićeviciu (zob. reguła 269 zasad pisowni polskiej. Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-06-03 |
| Jak odmienić i pisać po polsku francuskie imiona Martine i Jean-Louis? Z apostrofami, czy bez, czy w przypadku drugiego imienia odmieniać oba jego człony? Chodzi mi o zdanie typu: Opowiedz o wakacjach Martine’a i Jeana-Louisa. | |
| Martine [wym. martin], o ile jest imieniem męskim, zapisujemy tylko z apostrofem, a więc Martine’a, Martine’owi, Martine’em, Martinie. We francuskich imionach dwuczłonowych najlepiej odmieniać obydwa człony: Jeana-Louisa, Jeanowi-Louisowi, Jeanem-Louisem, Jeanie-Louisie. W zwyczaju językowym przeważa jednak forma z odmienianym tylko drugim członem, np. Jean-Louisa, Jean-Louisowi, Jean-Louisem, Jean-Louisie, toteż należy je także zaakceptować, zwłaszcza że za ich użyciem przemawiają również względy funkcjonalne. Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-05-31 |
| Czy odmieniamy nazwiska kończące się literą -o, np. Kościuszko, Bako? | |
| Tak, są to nazwiska odmienne. W polszczyźnie odmienia się niemal każde nazwisko, jeśli tylko można je przyporządkować do jakiegoś wzorca odmiany. Nazwiska słowiańskie zakończone na -o poprzedzone spółgłoską twardą (b, p, d, t, w, f, z, s, r, ł), np. Sidło, Lato, Kościuszko, Fredro itd. odmieniają się jak pospolite rzeczowniki rodzaju żeńskiego: D. Sidły, Laty, Kościuszki, Fredry, CMs. Sidle, Lacie, Kościuszce, Fredrze, B. Sidłę, Latę, Kościuszkę, Fredrę, N. Sidłą, Latą, Kościuszką, Fredrą. Dopuszcza się nieodmienianie nazwisk zakończonych na -o jedynie wtedy, jeśli są one obcego pochodzenia i wydają się słabo znane. Por. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-05-28 |
| Jak nazwać mieszkańca Rodosu? | |
| Mieszkaniec wyspy Rodos to Rodyjczyk, mieszkanka zaś to Rodyjka, oba pisane wielką literą. Tak samo nazywają się mieszkańcy miasta Rodos, ale wtedy nazwy rodyjczyk i rodyjka piszemy małą literą. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-05-28 |
| Jak odmieniają się nazwiska męskie typu Łesiów, Filipów? Mam swoją koncepcję, ale muszę się upewnić. | |
| Nazwiska polskie zakończone na -ów odmienia się z zachowaniem wymiany o : ó, czyli: M. Łesiów, D. Łesiowa, C. Łesiowowi itd. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-05-20 |
| Chciałabym się dowiedzieć, jaka jest poprawna odmiana nazwiska Bęben. | |
| Nazwiska identyczne z wyrazami pospolitymi, np. Kozioł, Jastrząb, odmieniamy zwykle (bo są wyjątki) dwojako: 1) tak jak identyczne wyrazy pospolite, to znaczy: Kozła, Kozłowi. Kozłem, Koźle, Jastrzębia, Jastrzębiowi, Jastrzębiem, Jastrzębiu; 2) w sposób specyficzny, pomijając większość oboczności, jakie zachodzą w wyrazach pospolitych, a więc: Kozioła, Koziołowi, Jastrząba, Jastrząbowi itd. W związku z tym nazwisko Bęben możemy odmieniać następująco: DB. Bębna, C. Bębnowi, N. Bębnem, Ms. Bębnie lub DB. Bębena, C. Bębenowi, N. Bębenem, Ms. Bębenie. Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-04-23 |
| Czy imię Sylwia w celowniku powinno być napisane Sylwi czy Sylwii? | |
| Poprawny zapis to Sylwii. Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-04-22 |
| Czy w przypadku miejscowości Dzierążnia poprawna jest forma przymiotnikowa dzierąski (używana przez lokalną społeczność) czy dzierążeński? | |
| W Polsce istnieją dwie wsie o tej nazwie: w gminie Działoszyce (województwo świętokrzyskie) oraz w gminie Krynice (województwo lubelskie). Pytanie – jak wnioskuję – dotyczy pierwszej. Od wielu nazw miejscowych tworzy się więcej niż jeden przymiotnik, najczęściej są to pary: przymiotnik lokalny oraz oficjalny (zwykle występujący w pismach urzędowych), a więc takie, jak: proszowski – proszowicki, dzierąski – dzierążeński. Charakterystyczne jest to, że formy lokalne przymiotników powstają zwykle od nazw skróconych. A teraz niespodzianki. Źródła, którymi dysponuję, podają, że przymiotnikiem oficjalnym od tej nazwy miałby być dzierążniański, choć z treści pytania wynika, że taki nie jest chyba w Dzierążni znany. Z kolei na Lubelszczyźnie znajduje się wieś Huta Dzierążyńska, osiem lat temu przemianowana z Dzierążeńskiej. Wnioski: od nazwy Dzierążnia można utworzyć kilka przymiotników: dzierążniański, dzierążeński, dzierążyński i dzierąski. Wszystkie są poprawne, ale że jest to być może nadmierne bogactwo, proponuję w rozmowie z mieszkańcami wsi używać formy lokalnej (ciekawe, czy spotyka się też wymowę gwarową [dzieroski]), w piśmie – dzierążeński. Jan Grzenia | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2004-04-06 |
| Nazwa miejscowości: Darłówek, dopełniacz liczby pojedynczej Darłówka. Nazwa miejscowości: Darłówko. Jak będzie brzmiał dopełniacz w liczbie pojedynczej? | |
| Nazwa Darłówek odmienia się według deklinacji męskiej, a nazwa Darłówko (dzielnica Darłowa) przyjmuje końcówki rodzaju nijakiego, tak się jednak składa, że w obu przypadkach w dopełniaczu liczby pojedynczej występuje końcówka -a. Więcej – większość form odmiany (oprócz biernika, który jest równy mianownikowi, oraz wołacza, który brzmi odpowiednio: Darłówek - Darłówku, Darłówko - Darłówko) jest jednakowa! Jak odróżnić obie nazwy? Trzeba znaleźć inny sposób niż różnice w odmianie. Proszę pomyśleć, że jest w Polsce wiele miejscowości, których nazwy nawet w formie podstawowej są jednakowe, np. Zalesie (ponad 80 miejscowości) czy Zagórze (ponad 30 nazw). Katarzyna Wyrwas | |