| Składnia | 2015-10-21 |
| Proszę o wyjaśnienie wątpliwości: to pół wieku historii czy te pół wieku historii w zdaniu Chcielibyśmy ocalić od zapomnienia te (to) pół wieku historii. | |
| W polszczyźnie przydawki liczebników ułamkowych mają zawsze formę rodzaju nijakiego („Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. Andrzeja Markowskiego podaje przykład Spędzili u nich całe pół dnia). Poprawną formą zaimka wskazującego odnoszącego się do liczebnika pół oraz rzeczownika wiek jest forma liczby pojedynczej, którą jest forma to. Wiem, że czasami słyszy się w takim kontekście zaimek te, nie jest on jednak poprawny, ponieważ jest formą liczby mnogiej. Podobny błąd jest częsty w konstrukcjach, takich jak *te okno (poprawne: to okno albo te okna), *te auto (poprawne: to auto albo te auta). | |
| Składnia | 2015-10-06 |
| Czy poprawne jest sformułowanie: W służbie dziecku i rodziny? | |
| W tej konstrukcji rzeczownik służba ma dwa określenia, które powinny wystąpić w celowniku, bo odnoszą się do tego samego wyrazu nadrzędnego: służba – komu? Poprawnie powiemy zatem: w służbie dziecku i rodzinie, a także w służbie ojczyźnie, Bogu, państwu, szkole itd. Opisywane formy celownikowe gramatyce są uznawane za przydawki dopełniające, które łączą się z rzeczownikami pochodzącymi od czasowników, takimi m.in. jak służyć (← służba). Czasownik służyć wymaga, aby dołączane do niego określenia przybierały formę celownika, dlatego też utworzony od niego rzeczownik służba dziedziczy te wymagania. Pisze o tym m.in. Zenon Klemensiewicz w „Zarysie składni polskiej” (Warszawa 1961, s. 63–64). Zmiany łączliwości wyrazów w nowszej polszczyźnie widać również w tego typu konstrukcjach: na sztandarach Państwowej Straży Pożarnej widnieją napisy „W służbie ojczyzny”, a w 1951 roku ustanowiono medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” − odznaczenie przyznawane za nienaganną długoletnią służbę lub pracę w wojsku. | |
| Składnia | 2015-06-12 |
| Dzień dobry! Ostatnio spotkałem się w Internecie z dość wulgarnym, aczkolwiek trafnym stwierdzeniem: Nie rób z logiki kurwy. Czy to zdanie jest poprawne gramatycznie? Według mojego rozumowania powinno być Nie rób z logiki kurwę. Co tu się nie zgadza? | |
| Tego typu wypowiedzi budujemy według określonego schematu składniowego. Gdy czasownik nie jest zaprzeczony, zdanie ma kształt następujący: ktoś robi z kogoś / czegoś (kogo? czego? – dopełniacz) coś (biernik), np. robić z igły (dopełniacz) widły (kogo? co? – biernik). Jeśli czasownik jest zaprzeczony, zamiast biernika używamy dopełniacza, np. nie robić z igły (dopełniacz) wideł (dopełniacz). Inny przykład: widzę (kogo? co? – biernik) matkę. Nie widzę (kogo? czego? – dopełniacz) matki. To zasada gramatyczna typowa dla polszczyzny. Zgodnie z nią pierwsze z cytowanych w pytaniu zdań jest poprawne składniowo, a drugie jest niepoprawne. Czy takie wypowiedzenie jest stosowne, to już inna kwestia... | |
| Składnia | 2015-06-11 |
| Bardzo często mówi się: zaparkowałem pod teatrem, spotkamy się pod teatrem. Czy jest to prawidłowe? Czy jedyną poprawną formą jest przed teatrem? | |
| W opisanym przypadku nie ma jedynej poprawnej formy. Można w takiej sytuacji użyć wariantywnych konstrukcji. Pod to „przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że ktoś lub coś znajduje się w pobliżu lub udaje się w pobliże obiektu, który przewyższa osobę lub rzecz, o której mowa”, np. Spotkajmy się pod pomnikiem, (http://sjp.pwn.pl/szukaj/pod.html). Przed jest „przyimkiem komunikującym, że osoba lub rzecz znajduje się lub została umieszczona po tej samej stronie danego obiektu co obserwator albo bliżej przodu tego obiektu niż tyłu”, np. Samochód zatrzymał się przed gmachem (http://sjp.pwn.pl/szukaj/przed.html). Podane w słownikach wyjaśnienia i przykłady wskazują na zasadność użycia obu przyimków. Trzecią możliwością jest forma zaparkować przy teatrze. Przy z miejscownikiem „tworzy wyrażenia określające miejsce w pobliżu tego, co nazywa przyłączany rzeczownik” („Słownik poprawnej polszczyzny” pod red. Andrzeja Markowskiego). Możemy zatem parkować pod teatrem, przed teatrem i przy teatrze. Barbara Matuszczyk | |
| Składnia | 2015-06-06 |
| Mówi się minęło kilka dni czy minęły kilka dni? | |
| Kilka – jak podaje m.in. „Uniwersalny słownik języka polskiego PWN” pod. red. Stanisława Dubisza – to «zaimek liczebny nieokreślony oznaczający w sposób przybliżony liczbę od 3 do 9». „Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. Andrzeja Markowskiego wskazuje odniesienia tego słowa do niesprecyzowanej liczby czegoś, najczęściej w granicach 5–10, rzadziej 3–4. Zaimek ten – podobnie jak inne zaimki nieokreślone (np. wiele, niewiele, kilkanaście) – buduje zdania tak samo jak liczebniki główne od pięciu wzwyż, co oznacza, że w formie mianownika, dopełniacza lub biernika tworzą one z rzeczownikami określającymi związki rządu (rząd dopełniaczowy), czyli wymagają, aby rzeczownik, który wraz z nimi występuje, przybrał formę dopełniacza, np. sześciu (kogo? czego?) ludzi, czterdzieści (kogo? czego?) osób, sto (kogo? czego?) lat, wiele (kogo? czego?) dni, kilkanaście (kogo? czego?) minut. Orzeczenie towarzyszące liczebnikom od pięciu wzwyż, a także zaimkom nieokreślonym ma w polszczyźnie w czasie teraźniejszym poprawną formę liczby pojedynczej, np. mija (lp.) kilka dni, a w czasie przeszłym i trybie warunkowym przybiera rodzaj nijaki, np. minęło (lp., r. nijaki) kilka (kogo? czego?) dni. Tymczasem liczebniki od 2 do 4 mają w zdaniu orzeczenie w czasie przeszłym w liczbie mnogiej, np. minęły dwa / trzy / cztery dni. Informacje te można znaleźć w różnych podręcznikach do gramatyki języka polskiego, a także we wspomnianym wyżej „Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN” w haśle problemowym „Liczebnik” (hasła te zostały również wydane jako osobna publikacja – Andrzej Markowski, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, Hanna Jadacka „Poprawna polszczyzna. Hasła problemowe”, Warszawa 2008). NSPP podaje m.in. podobne przykłady: Kilka (kogo? czego? – D.) obrazów licytowanych na aukcji osiągnęło (lp., r. nijaki) astronomiczne ceny. Wielu (kogo? czego? – D.) studentów zdobyło (lp., r. nijaki) już pracę. | |
| Składnia | 2015-06-02 |
| Szanowni Państwo, czy powinno się pisać kompatybilne z (np. urządzeniami sieciowymi) czy kompatybilne do (analogicznie – urządzeń sieciowych)? | |
| W polszczyźnie używana jest konstrukcja kompatybilny z czymś. Przymiotnik kompatybilny jest zapożyczeniem z angielskiego i francuskiego compatible, w których ma znaczenie ‘zgodny’. Słowniki polskie odnotowują definicję ‘wzajemnie się uzupełniający, zgodny, współgrający z czymś’, np. Program nauczania powinien być kompatybilny z rozwojem psychologii. Gdybyśmy zamiast kompatybilny użyli przymiotnika zgodny, nie mielibyśmy wątpliwości, że należy go połączyć z przyimkiem z, a nie do. Taką samą łączliwość ma przymiotnik kompatybilny. | |
| Składnia | 2015-04-01 |
| Czy mówi się przeprowadziłem się na Podgórze, czy do Podgórza? Która forma jest poprawna? Jak to wygląda w przypadku innych krakowskich dzielnic (np. Krowodrza)? Czy reguła zawsze jest taka sama, czy to zależy od dzielnicy? | |
| W odniesieniu do dzielnic w użyciu jest przyimek na, zarówno w konstrukcjach mieszkam na Podgórzu, jak i w połączeniach jadę na Podgórze, przeprowadziłem się na Podgórze. Ten przyimek pozwala odróżnić nazwy miast od nazw dzielnic. Gdybyśmy mieli na myśli Podgórze, które byłoby miastem lub wsią (a wsi o tej nazwie jest w Polsce kilkanaście), użylibyśmy przyimków w i do, np. jadę do Podgórza, mieszkam w Podgórzu, przeprowadzam się do Podgórza. „Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego wskazuje, że w wypadku nowych dzielnic miasta, które wcześniej były odrębnymi miasteczkami lub wioskami, przez pewien czas utrzymuje się jeszcze połączenie z przyimkiem do, np. Jechać do Wilanowa, do Ursusa. Z czasem, gdy mieszkańcy przywykną do nowego statusu dzielnicy, w miejscu przyimka do zaczyna się pojawiać na, np. Jechać na Kabaty. | |
| Składnia | 2015-03-31 |
| Jak poprawnie powiedzieć: wycieczka na groby czy wycieczka do grobów? | |
| Sformułowanie na groby odnotowuje „Inny słownik języka polskiego”: ‘kiedy ludzie chodzą na groby lub są na grobach, to odwiedzają groby swoich bliskich na cmentarzu’, jest to więc sformułowanie poprawne. Wyrażenie do grobów również można uznać za poprawne, chociaż wyczuwalna jest różnica pomiędzy znaczeniami obu sformułowań. Używając tego drugiego wyrażenia, możemy mieć na myśli odwiedzenie grobów, które nie znajdują się na cmentarzu. Przykładem użycia będzie zdanie: Wczoraj odbyliśmy wycieczkę do grobów znajdujących się pod katedrą wawelską. Aleksandra Weber | |
| Składnia | 2015-03-28 |
| Dzień dobry, na stwierdzenie Lepimy pierogi odpowiedziałam: O! Mi by się nie chciało (w domyśle: lepić pierogów) i usłyszałam, że nie mówię poprawnie po polsku (że to potoczna mowa). Stąd moje pytanie: czy to rzeczywiście błędna wypowiedź lub potoczna? I jak powinno być poprawnie? W słowniku jednak jest chciałoby się. Proszę o pomoc, chciałoby się lepiej wysławiać ;-) | |
| Lepienie pierogów jest czynnością potoczną w rozumieniu ‘codzienną i zwyczajną’, więc takie też stylowo mają być wypowiedzi jej towarzyszące. Fleksyjny sygnał trybu przypuszczającego -by- jest ruchomy, podobnie jak cząstki wyrazu, które wskazują osoby: -ś, -ście, -m, np. gdzieście poszli = gdzie poszliście; gdzieś pojechał? = gdzie pojechałeś?; dzięki, żeśmy zaśpiewali = że zaśpiewaliśmy. Ich zdolność do poruszania się po zdaniu należy wykorzystywać. Takie dualne użycia wykorzystywane przez jedną osobę świadczą o jej sporej kompetencji komunikacyjnej. Inna ciekawostka z tej rozmowy wynikająca, a nieporuszona, to zaimek osobowy ja, tu w przypadku zależnym, celowniku mi. Jest to, mówimy w językoznawstwie, forma enklityczna tego zaimka i występuje w zdaniu naturalnie, czyli bez znamion nacechowania stylowego, po czasowniku: chce mi się, przygląda mi się, odradza mi. Przesunięta na początek wypowiedzi, głównie zdania, powinna przyjąć, mówimy, formę ortotoniczną (akcentowaną) mnie. A zatem: Mnie by się nie chciało... Wówczas akcentujemy w wypowiedzi podmiot czynności (lepienia pierogów), nie zaś samą czynność i stosunek do niej tegoż podmiotu. Smacznego! Iwona Loewe | |
| Składnia | 2015-03-27 |
| Czy tekst Przedstawienie odbędzie się w naszej szkole na sali gimnastycznej jest poprawny? | |
| Tekst sformułowany w ten sposób jest poprawny jedynie dla nieformalnej relacji nadawcy i odbiorcy, w kontaktach potocznych, mówionych. Mówimy w sali, a tylko potocznie – na sali. Wnioskuję, że w zamyśle nadawcy tekst miał mieć charakter formalny, jest zatem niepoprawny z powodu zastosowania niewłaściwego przyimka na, którego używamy w odniesieniu do przestrzeni otwartych lub dużych, tak jak np. na stadionie, ale już w auli (obiekt przykryty dachem, nieduży). Sala gimnastyczna jest pomieszczeniem niedużym i zamkniętym, więc w miejsce wyrażenia na sali, wstawiłabym w sali – wtedy tekst będzie poprawny Małgorzata Grzonka | |
| Składnia | 2015-03-27 |
| Która forma jest poprawna: nabyła będąc rozwiedzioną czy nabyła będąc rozwiedziona? | |
| W Pani pytaniu mamy do czynienia z orzeczeniem złożonym z dwóch wyrazów: czasownika być oraz imiesłowu rozwiedziona. Takie orzeczenia nazywa się imiennymi; część pierwszą, czasownikową nazywa się łącznikiem, a część drugą, którą w polszczyźnie może być przymiotnik, zaimek przymiotny, liczebnik porządkowy, imiesłów, rzeczownik, zaimek rzeczowny, nazywa się orzecznikiem. We współczesnym języku polskim orzecznik, który jest przymiotnikiem, liczebnikiem, zaimkiem przymiotnym, imiesłowem, przybiera formę mianownika, np. była mądra, był silny, była załamana, była moja, był drugi. Orzecznik przymiotnikowy w narzędniku występował w polszczyźnie dawniej, a dziś traktowany jako przestarzały (łatwo go znaleźć w literaturze pięknej aż do dwudziestego wieku, np. w „Lalce” Bolesława Prusa: Była młodą i ładną, lecz za mąż nie wyszła). Orzecznik, który jest wyrażony rzeczownikiem lub zaimkiem rzeczownym, powinien wystąpić w formie narzędnika, np. była lekarką, był żołnierzem, był nim. Poprawna zatem forma to będąc rozwiedziona, ponieważ orzecznik imiesłowowy powinien w tym połączeniu mieć postać mianownika. Dodać warto, że po czasowniku nabyła zgodnie z zasadami polskiej interpunkcji należałoby postawić przecinek, kolejny element jest bowiem imiesłowem przysłówkowym, a więc ostatecznie poprawną wersją Pani cytatu jest nabyła, będąc rozwiedziona. Oto stosowna reguła: http://sjp.pwn.pl/zasady/Imieslow-zakonczony-na-ac-lszy-wszy;629779.html. | |
| Składnia | 2015-03-11 |
| Mam takie pytanie: jak się mówi: wszyscy dostaniemy zawału serca czy wszyscy dostaniemy zawal serca? | |
| Wątpliwości są związane z zagadnieniem rekcji czasownika, czyli połączenia tej części mowy z określonym przypadkiem gramatycznym. W języku polskim niektóre czasowniki mogą łączyć się z rzeczownikami w różnych przypadkach, co prowadzi do modyfikacji ich znaczenia. Tak dzieje się z przywołanym w pytaniu czasownikiem: dostać. W połączeniu z biernikiem (kogo? co?) czasownik dostać oznacza otrzymanie czegoś materialnego, np. dostać prezent, natomiast z dopełniaczem (kogo? czego?) czasownik ten występuje w znaczeniu przenośnym, np. dostać kataru. Jedyną poprawną formą jest zatem wszyscy dostaniemy zawału serca. Katarzyna Krulicka | |
| Składnia | 2015-03-01 |
| USA zaproponowały czy zaproponowało? | |
| Skrótowiec USA, powstały od angielskiej nazwy United States of America, w polskim przekładzie oznacza Stany Zjednoczone Ameryki, występuje zatem – jak człon główny pełnej nazwy tego państwa – w liczbie mnogiej. Łączące się z nim orzeczenia powinny również przybrać formę liczby mnogiej, np. USA rozpoczęły podbój kosmosu. USA zaproponowały rokowania pokojowe. Warto dodać, że skrótowiec ten na gruncie polskim jest odczytywany literowo i po polsku, czyli [u-es-a], z akcentem na ostatniej sylabie. Nieakceptowana u nas jest zarówno wymowa [usa], jak i wymowa anglosaska [ju-es-ej]. USA to skrótowiec nieodmienny. Zgodnie z zasadami polskiej pisowni obowiązuje nas zapis bez kropek. Katarzyna Wyrwas | |
| Składnia | 2015-02-20 |
| Jak prawidłowo napisać: Proszę usprawiedliwić nieobecność mojej córki czy Proszę usprawiedliwić nieobecność mojej córce? | |
| Schemat, do jakiego dopasowujemy się w oficjalnej komunikacji, jak np. korespondencja z nauczycielem przy usprawiedliwianiu nieobecności dziecka, sprawia, że spod naszych piór wychodzą teksty kliszowane, silnie zestandaryzowane, dlatego też z pewnością w polszczyźnie najczęstsza jest konstrukcja usprawiedliwić co z rzeczownikiem z w bierniku. Połączenie usprawiedliwić komu z celownikiem nie jest niepoprawne, lecz rzadziej używane. Drugie połączenie w cytowanym fragmencie – nieobecność córki – to częsta konstrukcja składniowa w związku rządu, w której jeden z rzeczowników wymaga, aby drugi przybrał formę określonego przypadka, tu: dopełniacza. Takie właśnie schematyczne sformułowanie powtarzane jest zwykle w szkolnych usprawiedliwieniach. Możliwa jest jeszcze wersja: Proszę o usprawiedliwienie nieobecności mojej córki. Katarzyna Wyrwas | |
| Składnia | 2015-02-20 |
| Szanowni Państwo, ostatnio zarzucono mi, że błędnie użyłem formy na warsztatach, mając na myśli na zajęciach o charakterze warsztatowym. Ponoć powinienem był powiedzieć podczas warsztatów. Czy moja konstrukcja na warsztatach w tym użyciu była błędna? Przecież mówimy na zajęciach, na ćwiczeniach, na wykładach, na lekcjach, a warsztaty oznaczają tu kolejną odmianę zajęć. Uprzejmie proszę o odpowiedź. | |
| W zasadzie sam Pan doskonale odpowiedział na swoje pytanie, wypada zatem tylko potwierdzić słuszność Pana argumentacji. Warsztaty są definiowane w słownikach jako «zajęcia praktyczne, doskonalące jakąś umiejętność techniczną», «kurs jakichś umiejętności, zwykle artystycznych, mający często postać kilkudniowego intensywnego szkolenia prowadzonego przez profesjonalistów, dostępnego też dla amatorów» („Uniwersalny słownik języka polskiego” pod red. S. Dubisza – USJP), «zajęcia o charakterze ćwiczeń, szkolenia, zwykle artystyczne» („Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego), „ogół zajęć, których celem jest pogłębianie wiedzy i doskonalenie określonych umiejętności” („Wielki słownik języka polskiego PAN” – www.wsjp.pl). W ostatnim z wymienionych słowników warsztaty są uznane za pozaszkolne formy nauczania, względem których hiperonimem, czyli wyrazem o znaczeniu szerszym i nadrzędnym, jest wymieniony przez Pana rzeczownik zajęcia. Słownik ten podaje częste połączenia z formami warsztat i warsztaty, takie jak: jechać, trafić na warsztat; jeździć, pojechać, pójść na warsztaty, co pokazuje, że mamy tu do czynienia z łączliwością podobną do wymienionych w pytaniu form: zajęcia, ćwiczenia, wykłady, lekcje. Idąc tym tropem, nie możemy negatywnie oceniać używania połączenia na warsztatach. Wręcz przeciwnie: należy dostrzec, że połączenie owo jest jednym z możliwych sposobów przedstawienia sytuacji, równie poprawnych, choć nieco różniących się sensem. O znaczeniu użytej konstrukcji zadecyduje użycie któregoś z przyimków. Przyimek na przyłącza nazwę spotkania lub imprezy, w których dana osoba uczestniczy (USJP), np. Na zebraniu rozmawiano o budżecie. Byliśmy na koncercie. Profesor wspomniał o tym na wykładzie. Ćwiczyliśmy to na warsztatach. Przyimek podczas komunikuje natomiast, że dane zdarzenie miało miejsce np. w trakcie czegoś, czyli – nomen omen – silniej akcentuje CZAS wydarzenia. Możemy zatem powiedzieć na warsztatach lub podczas warsztatów, na wykładzie lub podczas wykładu, na lekcji lub podczas lekcji itd. Wspomnieć warto, że przyimek podczas jest uznawany za wyraz książkowy (czyli występujący w pisanej odmianie języka lub w starannych wypowiedziach mówionych, należący do stylu publicystycznego lub literackiego), a przyimek na jest stylowo neutralny, choć ostatnio bywa nadużywany w języku potocznym. Być może osoba, która zarzuciła Panu niepoprawność, jest przywiązana do języka literackiego, starannego, toteż stara się promować formy jednoznacznie poprawne, należące do stylu wysokiego, do jakich należy przyimek podczas. Katarzyna Wyrwas | |
| Składnia | 2015-02-16 |
| Czy w zdaniu (nie wiem, czy można to nazwać zdaniem, czy raczej równoważnikiem): Wiedza to potęga za orzeczenie imienne należy uznać to potęga? Czy wyraz potęga jest w tym przypadku orzecznikiem? I czy w ogóle można to „zdanie” nazwać zdaniem? Przykład ten znalazłam w „Podręcznej gramatyce języka polskiego” M. Jaworskiego. | |
| Pani wątpliwości związane z określeniem typu tego wypowiedzenia są zrozumiałe. Czy podany przykład jest zdaniem? Skoro nie zawiera osobowej formy czasownika, wypowiedzenie to należałoby zaklasyfikować jako równoważnik zdania, ponieważ można w tym przypadku wprowadzić osobową formę czasownika: Wiedza to jest potęga. Ze względu na pominięcie czasownika – jest – nie występuje tu pełne orzeczenie imienne, a jedynie reprezentuje je – orzecznik: potęga. Natomiast to występuje jako wyraz nieodmienny, wiążący orzeczenie niemające osobowej formy czasownika z podmiotem. Warto zwrócić uwagę na stanowisko Krystyny Długosz-Kurczabowej, która, odwołując się do składni historycznej, zauważa, że wyraz to może być uznawany wtórnie za łącznik, czyli może zastępować formę czasownikową w orzeczeniu imiennym z tzw. mianownikową formą orzecznika (por. Sen to mara. Czas to pieniądz). Jeśli przyjmiemy stanowisko Długosz-Kurczabowej (K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz „Gramatyka historyczna języka polskiego”. Warszawa 2006), to w podanym równoważniku zdania występuje orzeczenie imienne to potęga, w którym to jest łącznikiem, a potęga orzecznikiem. Alicja Nagórko w „Zarysie gramatyki polskiej” (Warszawa 2003) również byłaby skłonna traktować to jako łącznik. Gramatyka akademicka stoi jednak na stanowisku, by w równoważniku zdania Wiedza to potęga wyróżniać orzecznik potęga, podmiot wiedza oraz spójkę to. Katarzyna Krulicka | |
| Składnia | 2015-02-16 |
| Które z poniższych zdań jest poprawne: Lista osób, których kocha Ania czy Lista osób, które kocha Ania? | |
| Poprawna jest wersja druga, tzn. Lista osób, które kocha Ania. Zaimek względny które odnosi się w tym zdaniu do rzeczownika osób, nie zaś do wyrazu lista, który istotnie wymaga użycia formy dopełniaczowej. Jako że czasownik kochać łączy się z biernikiem (ktoś kocha kogoś, coś), należy użyć właśnie takiej formy zaimka. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że zasada ta nie będzie miała zastosowania w zdaniu z przeczeniem (tzn. Lista osób, których nie kocha Ania), wtedy bowiem zgodnie z regułą pomieszczoną w „Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN” pod red. Andrzeja Markowskiego czasownik rządzący biernikiem wymaga użycia dopełniacza. Aleksandra Mól | |
| Składnia | 2015-02-12 |
| Dzieci i młodzież zdobyła czy też dzieci i młodzież zdobyli? | |
| Orzeczenie odnoszące się do podmiotu złożonego z kilku elementów (tu: dzieci i młodzież) powinno wystąpić w liczbie mnogiej – to jest jasne, lecz problemem pozostaje jeszcze rodzaj czasownika występującego przecież w czasie przeszłym. Poprawna jest forma zdobyli, ponieważ niejednorodność składu podmiotu (te dzieci i ta młodzież) w polszczyźnie ma jest sygnalizowana przez nadanie orzeczeniu rodzaju męskoosobowego, nawet jeśli wśród członów tworzących podmiot nie ma – jak w cytowanym przykładzie – rzeczownika męskoosobowego. Można o tym przeczytać m.in. w „Nowym słowniku poprawnej polszczyzny” pod red. A. Markowskiego w haśle problemowym pt. „Orzeczenie”. Katarzyna Wyrwas | |
| Składnia | 2015-02-10 |
| Która forma jest poprawna: stowarzyszenie menedżerów budownictwa czy stowarzyszenie menedżerów budowlanych? | |
| W polszczyźnie jest miejsce zarówno dla konstrukcji menedżer budownictwa, jak i menedżer budowlany, a częstotliwość używania tych połączeń jest uzależniona od preferencji i potrzeb społeczeństwa. Rzeczownik menedżer w znaczeniu «osoba zajmująca się organizacją i zarządzeniem w przedsiębiorstwie» łączy się z innymi rzeczownikami przyjmującymi formę dopełniacza: menedżer – kogo? czego? Ten typ obecnie zdecydowanie dominuje, nawet w tłumaczeniach obcojęzycznych nazw stanowisk, takich jak account manager, area manager, sales manager, team manager. Drugi typ połączenia, z przymiotnikiem: menadżer – jaki?, jest mniej rozpowszechniony, ale nie można go uznać za niepoprawny. Katarzyna Wyrwas | |
| Składnia | 2014-11-08 |
| Zabiera aparat fotograficzny w podróże służbowe czy na podróże służbowe? | |
| Rzeczownik podróż zawsze występuje w towarzystwie przyimka w, np. udać się, wybrać się, wyjechać, wyruszyć w podróż, być w podróży, towarzyszyć komuś w podróży, wyruszyć na statku w podróż. Tak podpowiada norma wzorcowa polszczyzny. Rozumiem, że wahanie pojawić sie może, gdy za pomocą przyimka na ktoś chciałby wyrazić, że podróż jest długa, zaznaczyć jej rozciągnięcie w czasie. Myślę jednak, że warto używać tradycyjnych, odnotowanych w słownikach form, a więc: w podróże! Katarzyna Wyrwas | |