| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-06-09 |
| Jak powinien wyglądać napis na tablicy szkoły: Publiczne Gimnazjum w Pęgowie im. Polskich Profesorów Lwowskich czy Publiczne Gimnazjum im. Polskich Profesorów Lwowskich w Pęgowie? | |
| W tym wypadku do czynienia ze zwyczajem nazewniczym: po nazwie typu szkoły podaje się jej numer, a potem patrona, miejscowość zaś podaje się na końcu. Konstrukcją typową, masowo stosowaną w nazewnictwie szkół byłaby zatem nazwa Publiczne Gimnazjum im. Polskich Profesorów Lwowskich w Pęgowie, a drugi z podanych przykładów byłby niezgodny ze zwyczajem językowym. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-06-08 |
| Czy dopuszczalna jest odmiana nazw zespołów Lady Pank i Papa Dance? | |
| Obie nazwy składają się z wyrazów niepolskich, co już skłaniałoby wielu do ich nieodmieniania. Podobnie postępujemy z nazwami zespołów obcych, jak Led Zeppelin, Linking Park, Black Sabbath, Def Leppard, Judas Priest, Iron Maiden, Talking Heads, Jethro Tull, Savage Garden, Balkan Electrique, Modern Talking etc. – nie odmieniamy ich, choć w komunikacji potocznej niektóre z nich mogą pojawić się w postaci odmienionej, lecz zwykle fleksji podlega ostatni człon nazwy, np. byłem na koncertach Led Zeppelina i Black Sabbathu; grali razem z Linking Parkiem lub Iron Maidenem; słucham Judas Priesta. Odmienianie obu członów mogłoby sugerować, że mamy do czynienia z osobą, a nie zespołem (por. hipotetycznie: widział Judasa Priesta (człowieka) – widział Judas Priest / Judas Priesta (zespół). Warto zauważyć, że osoby, które używają takich form, często narzucają drugim członom nazw zespołów odmianę analogiczną do wyrazów obcych, które wchodzą w ich skład, a w zasadzie niejako nakładają na te formy polskie znaczenie i klasyfikację rodzajową: zeppelin – zeppelina, sabbath – sabbathu, park – parkiem, priest (‘ksiądz’) – priestem. Dopuszczalności czy poprawności tego typu nazw nie reguluje norma językowa, lecz uzus, czyli decyzje i działania językowe społeczeństwa, które mają wpływ na rozpowszechnienie określonych form. Pewnie każdemu zdarzy się przynajmniej raz w życiu usłyszeć odmianę – Lady Pankiem czy Papa Dance’em (zapis zgodny z zasadą pisowni form odmiany wyrazów kończących się na e nieme: http://sjp.pwn.pl/zasady/Nazwiska-zakonczone-na-e-nieme;629619), lecz formy te nie są w powszechnym użyciu. Bywają używane i są akceptowalne w mowie potocznej, a w komunikacji oficjalnej raczej niespotykane. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-06-07 |
| Czy łącznik wstawiany pomiędzy człony imienia powoduje, że mamy do czynienia z jednym imieniem czy wieloma, jak np. Jan-Piotr-Paweł? | |
| Jan, Paweł i Piotr to trzy osobne imiona, a użycie łącznika nie scali je w jedno, ponieważ nie jest to zgodne z naszą tradycją nazewniczą. Na tematy podobne wypowiadała się już Rada Języka Polskiego w swych opiniach językowych o imionach: Jakub-Izrael, Monika-Helena, Bożenna-Anna, Hubert-Jan i Annamaria. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-06-07 |
| Zwracam się z uprzejmą prośbą o wyjaśnienie, czy dopuszczalny jest zapis imienia ze znakami interpunkcyjnymi oraz liczbami np. OM.YHVH:777? | |
| „Imię” z liczbami to chyba wyłącznie nazwa produktu; maszyny, a nie człowieka. W polszczyźnie takie nazewnictwo w odniesieniu do ludzi nie jest stosowane i nie znajdzie się chyba autorytet językowy czy kulturalny, który rekomendowałby takie nazwy. Inna rzecz, że taka nazwa nie odpowiada definicjom słownikowym rzeczownika imię: ‘osobiste, nierodowe miano człowieka, używane obok nazwiska’, ‘osobista nazwa nadawana człowiekowi zaraz po urodzeniu przez jego rodziców i wpisywana do urzędowego rejestru’ itp. Imię w polszczyźnie jednocześnie wskazuje – w sposób gramatyczny, semantyczny i tradycyjny – na płeć nosiciela, czego nie czynią liczby. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-06-06 |
| Swego czasu prof. Jan Miodek – zapytany, czy da się poprawnie po polsku odmieniać nazwę hiszpańskiego regionu Rioja – odpowiedział: „Z nazwą Rioja problem jest nie do rozwiązania. Jedyne wyjście to odmieniać jakiś rzeczownikowy człon przy nim stojący, a samą nazwę zostawić w postaci mianownikowej”. Gdyby Poradnia Językowa UŚ była innego zdania w tej kwestii, proszę o podanie odmiany ww. rzeczownika przez wszystkie przypadki w liczbie pojedynczej i mnogiej. | |
| Mamy w polszczyźnie do czynienia z dwoma rzeczownikami o podobnej formie i odmianie, które różnią się pisownią: Rioja jest pisana wielką literą jako nazwa własna regionu (http://sjp.pwn.pl/zasady/Jednowyrazowe-nazwy-geograficzne-i-miejscowe;629399.html), a nazwa wina rioja powinna być pisana małą literą jako nazwa wytworu przemysłowego (http://sjp.pwn.pl/zasady/Nazwy-roznego-rodzaju-wytworow-przemyslowych;629431). Warto dodać, że nazwa wina może występować w liczbie mnogiej, np. kupili dwie riojy, podczas gdy nazwa regionu liczbę mnogą ma tylko potencjalną, lecz raczej niestosowaną, np. przyglądał się *Riojom. Z odmianą tego żeńskiego rzeczownika w wymowie wielkich problemów nie ma, inaczej jest w zapisie. W Poradni PWN dr Jan Grzenia odpowiedział na podobne pytanie, wskazując, że w dopełniaczu liczby pojedynczej najlepsza byłaby forma Riojy (tu argumentacja: http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/b-Rioja-b;9429.html). Problem z zapisem pozostałych form tej nazwy w liczbie pojedynczej wynika z różnic między pisownią a wymową, które niejako blokują chęć zapisu form celownika miejscownika *Riosze, a takie byłyby przecież formy tych przypadków zgodnie z paradygmatem typowym dla rzeczowników rodzaju żeńskiego, gdybyśmy się dostosowali do typowych dla polszczyzny wymian głoskowych ch : sz (jak np. mucha – musze, otucha – otusze). O ile w formach słowiańskich (jak m.in. mucha, pacha, uciecha, strzecha, olcha, macocha, skrucha) czy zapożyczonych dawno temu w pisowni z ch (jak blacha, cecha, wajcha, koncha, synekdocha, monarcha i in.) wymiany te nie dziwią, to w hiszpańskiej nazwie nie są tak oczywiste. Pewnie gdybyśmy z jakichś powodów byli zmuszeni do częstego używania w piśmie zarówno nazwy regionu, jak i wina z niego pochodzącego, innowacyjna pisownia *Riosze, *riosze upowszechniłaby się (formę taką widać np. w artykule Wikipedii: „Po wypędzeniu Maurów z Hiszpanii w Riosze osiedlili się cystersi, którzy zapoczątkowali tam uprawę winorośli” (http://pl.wikipedia.org/wiki/Tempranillo), tymczasem jak na razie w publikacjach nazwa Rioja jest używana ostrożnie: w monografii politologicznej o partiach politycznych w Hiszpanii Autorka często unika odmieniania omawianej nazwy własnej, czyniąc tak jak sugeruje prof. Miodek, czyli odmieniając rzeczownikowy człon przy niej stojący, np. „zasady przyznawania subwencji wyborczych we wspólnocie La Rioja”, a także stosując formę nieodmienioną bez towarzyszącego jej rzeczownika, którego kształtu czytelnik się domyśla na podstawie kontekstu zdania, np. „Równie wyraźnie sytuację polityczną w La Rioja pokazują wyniki uzyskane przy zastosowaniu indeksu efektywnej liczby partii” czy „Poparcie na poziomie co najmniej 1% wyborców uprawnionych do głosowania […] w danym okręgu wyborczym muszą one uzyskać w Andaluzji, Aragonii, Asturii, Galicji, La Rioja […]”. W wersji odmienionej widzimy w tej pracy formy „bezpieczne”, czyli niezawierające nietypowej ortograficznie wymiany: „Kastylia […] domaga się uznania jedności wszystkich ziem kastylijskich, co miałoby się wiązać z przezwyciężeniem ich podziału pomiędzy pięć różnych wspólnot autonomicznych: Kastylię-La Manchę, Kastylię i León, Wspólnotę Madrytu, Kantabrię i La Rioję”; „Do rywalizacji tej włączyło się jednak ugrupowanie regionalne, noszące obecnie nazwę Unia dla La Riojy (Unión por La Rioja – UpLR)” (zob. Małgorzata Myśliwiec „Pozycja partii regionalnych w systemie politycznym współczesnej Hiszpanii”, Katowice 2014: http://wydawnictwo.us.edu.pl/node/9242). Niewątpliwie pomocne w upowszechnianiu się form *Riosze, *riosze byłoby przyjęcie spolszczonej pisowni nazwy, np. w wersji Rioha, skoro w wyrazach pochodzących z hiszpańskiego literę j odczytujemy jako h (zob. junta [hunta], Don Juan [don huan], pustynia Mojave [mohave]). Jeśli idzie o wybór ortograficzny, czyli pomiędzy literami h i ch, to należałoby wziąć za przykład formy będące już w użyciu, takie jak Nawaho, Mohave czy marihuana (oryginalnie: Navajo, Mojave, marijuana); także nazwa napoju mojito bywa już zapisywana jako mohito, a rzeczownik junta (czytany [hunta]) też być może kiedyś przyjmie spolszczoną pisownię (w niektórych językach, np. w litewskim, już ją ma). Formy przypadków tej nazwy własnej są następujące: M. Rioja [wymowa: rioha], D. Riojy [wymowa: riohy], CMs. *Riosze [tylko w wymowie: riosze], B. Rioję [wymowa: riohę], N. Rioją [wymowa: riohą], W. Riojo! [wymowa: rioho]. Nazwa wina rioja odmienia się w liczbie pojedynczej analogicznie, lecz zapisywana jest małą literą. W liczbie mnogiej nazwa wina miałaby następujące formy: M. riojy, D. rioj, C. riojom, B. riojy, N. riojami, Ms. riojach, W. riojy! | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-06-03 |
| Szanowni Państwo, jak odmienić nazwisko niemieckie Selmayr (wym. zelmajr)? Czy prawidłowa forma dopełniacza to Selmayra czy Selmayera? | |
| Gdyby w formie podstawowej było -e-, to owo -e- w odmianie nazwisk obcych zachowywalibyśmy również w pozostałych przypadkach (jak np. w odmianie Mahler, Mahlera, Mahlerowi itd.). Jeśli -e- nie ma, nie ma też powodu, aby w odmianie je dodawać. Formy są następujące: Selmayr, Selmayra, Selmayrowi, Selmayrem, Selmayrze. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-06-02 |
| Jak odmienić poprawnie imię Romeo? | |
| Większość form podają słowniki – ortograficzny lub języka polskiego dostępne na stronie Wydawnictwa PWN. Zestaw pełny to: M. Romeo, D. Romea, C. Romeowi, B. Romea, N. Romeem, Ms. Romeo, W. Romeo! | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-05-15 |
| Chciałaby uzyskać odpowiedź na pytanie, czy nazwisko GIRER (Tomasz Girer) odmienia się przez przypadki. | |
| Oczywiście, że się odmienia i to bez komplikacji! Nie ma (kogo?) Tomasza Girera. Wręczam dyplom (komu?) Tomaszowi Girerowi. Widzę (kogo?) Tomasza Girera. Idę (z kim?) z Tomaszem Girerem. Mówię (o kim?) o Tomaszu Girerze. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-04-11 |
| Witam. Mieszkam w miejscowości Lubodzież. My, mieszkańcy mówimy: mieszkam w Lubodzieżu, jadę do Lubodzieża, natomiast osoby z innych okolic oraz osoby przejezdne mówią: jestem w Lubodzieży, jadę do Lubodzieży. Która forma jest poprawna? Proszę o odpowiedź, Sylwia Podwalska | |
| Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części podaje, że dopełniacz od nazwy Lubodzież brzmi (czego?) Lubodzieża, a z tego wynika, że jest to rzeczownik rodzaju męskiego. Mieszkańcy o tym wiedzą, dlatego odmieniają poprawnie: jadę do Lubodzieża, przyglądam się Lubodzieżowi, widzę Lubodzież, mieszkam za Lubodzieżem, mieszkam w Lubodzieżu. Przyjezdni kojarzą jednak nazwę Lubodzież z bardziej znaną Chodzież, która ma odmianę żeńską: tej Chodzieży, tą Chodzieżą itd. i dlatego być może odmieniają błędnie. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-04-08 |
| Jak odmienić nazwisko Copija? | |
| Nazwisko to odmieniamy podobnie jak rzeczownik rakija ( http://sjp.pwn.pl/so/rakija;4502564.html): Copija, Copii, Copiję, Copiją. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-04-08 |
| Bardzo proszę o wyjaśnienie wątpliwości dotyczących odmiany nazwiska Mejster. Forma poprawna to Mejstera czy Mejstra? | |
| Sprawa nie jest jednoznaczna, choć można wskazać pewne tendencje w odmianie. O sposobie odmiany tego typu nazw własnych decyduje stopień utrwalenia nazwiska w języku polskim oraz zwyczaj językowy. Jak wskazano w „Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego, nazwiska zakończone na -er, podobnie jak rzeczowniki pospolite (takie jak majster, kelner, szwagier, świder, wicher), mogą się odmieniać z -e- ruchomym, co oznacza, że w odmianie przez przypadki samogłoska -e- jest z opuszczana, np. Szuster – Szustra, Luter – Lutra, Kuter – Kutra (w wypadku nazwisk mających na gruncie polskim dłuższą tradycję). Wiele jednak nazwisk o takim zakończeniu jest odczuwanych jako obce, co powoduje, że wewnętrzne -e- jest zachowywane we wszystkich formach odmiany, np. Romer – Romera, Mahler – Mahlera, Kromer – Kromera, Weber – Webera, Roter – Rotera, Faber – Fabera, Gruber – Grubera itd. Możliwe są zatem dwa sposoby odmiany: albo Mejster, Mejstera, Mejsterowi, Mejsterem, Mejsterze, albo Mejster, Mejstra, Mejstrowi, Mejstrem, Mejstrze. Nie jest wykluczone, że większą akceptację społeczną zyska pierwszy sposób, ponieważ nazwisko to wyraźnie nawiązuje do niemieckiego rzeczownika Meister ‘mistrz’ (i zapewne od niego pochodzi), użytkownicy języka uznają je zatem (nawet jeśli nosi je Polak) za nazwisko obce, czyli nieposiadające polskich oboczności głoskowych. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-04-02 |
| Jak się odmienia nazwisko Messi? | |
| Nazwiska rodzime i obce zakończone na -i (także na -ski, -cki) odmieniają się jak przymiotniki: zarówno Kowalski, Kowalskiego, Kowalskiemu, Kowalskim, jak i Messi, Messiego, Messiemu, Messim; Pavarotti, Pavarottiego, Pavarottiemu, Pavarottim; Ramazzotti, Ramazzottiego, Ramazzottiemu, Ramazzottim itd. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-04-02 |
| Interesuje mnie poprawna forma przymiotnika pochodzącego od rzeczownika Brenna (nazwa miejscowości na Śląsku Cieszyńskim). W powszechnym użyciu wśród mieszkańców Brennej utrwalona jest forma breński, natomiast w niektórych opracowaniach pojawia się forma brenneński. Która z nich jest zgodna z normami języka polskiego? | |
| Wszystkie słowniki podają formę brenneński, bo jest ona najbliższa formie wyjściowej. Jednak formy używane lokalnie, zwykle starsze i utrwalone tradycją, są również dopuszczalne, lecz w komunikacji potocznej, regionalnej. Podobnie jest z przymiotnikami proszowski od Proszowice, wadowski od Wadowice – te krótsze formy są również odnotowane w „Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN” pod red. A. Markowskiego, lecz z adnotacją, że są formami regionalnymi, lokalnymi, a za wzorcowe, ogólnopolskie formy słownik ten uznaje przymiotniki wadowicki, proszowicki. W tych okolicach istnieje wzniesienie o nazwie Stożek Breński, która odwołuje się właśnie do tradycji lokalnej. Warto dodać, że na podobny temat (przymiotników wizeński i wiski od nazwy miejscowej Wizna wypowiadał się dr Jan Grzenia w Poradni Językowej PWN tymi słowy: „[...] tradycyjne przymiotniki od nazw miejscowych próbuje się (przeważnie skutecznie) zastępować nowymi, o bardziej regularnej budowie. Przykłady można mnożyć: od Zabrze mamy tradycyjny przymiotnik zabrski i nowszy zabrzański, ale ten drugi zdobył już znaczną przewagę; od Radomsko jest dziś wyłącznie radomszczański, choć jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym używano formy radomski (jak Lesko – leski), w tym samym czasie pojawił się przymiotnik zawierciański i szybko wyparł tradycyjny – zawiercki. Nietrudno zauważyć, że nowe przymiotniki mają bardziej przejrzystą budowę słowotwórczą, niekiedy też dodatkowe zalety, bo radomski jest kojarzony przede wszystkim z Radomiem, radomszczański zaś jest jednoznaczny. Przejrzystość budowy wyrazu jest dla nas ważna, bo nazw miejscowości mamy w Polsce kilkadziesiąt tysięcy, a praktycznie od każdej z nich można utworzyć przymiotnik. Gdyby przymiotników o mało czytelnej budowie było dużo, znacznie obciążałoby to naszą pamięć. Dziś już tylko większe miasta mogą zachować tradycyjne przymiotniki: Bydgoszcz ma bydgoski, Lublin – lubelski, i niewiele więcej. Przymiotnik wiski jest właśnie takim przymiotnikiem tradycyjnym, którego z powodzeniem można używać z rejonie Wizny. Polacy dziś, nie znając pochodzenia tego przymiotnika, raczej nie będą w stanie powiązać go z nazwą podstawową. Problem ten rozwiązuje forma wizeński, nowsza, choć prawdopodobnie znana już w XIX wieku. Konkluzja: nic nie stoi na przeszkodzie, by używać obu przymiotników, tradycyjnego i nowszego. Jest to bardzo rozumne rozwiązanie, bo daje użytkownikom języka niemałe korzyści. — Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski” (zob. http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/wiski-czy-b-wizenski-b;8398.html) | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-04-01 |
| Uprzejmie proszę o pomoc w określeniu wzorca odmiany drugiego członu mojego nazwiska - jest to rzeczownik Gruszka. Czy jest poprawna forma Gruszczyna w odniesieniu do kobiety, która poślubiła mężczyznę o nazwisku Gruszka. | |
| Nie ma obowiązku tworzenia nazwisk odmężowskich, a więc Pani nazwisko przyjęte po mężu może być używane w formie podstawowej z odmianą: Gruszki, Gruszce, Gruszką itd. Jeśli jednak chciałaby Pani zaznaczyć, że jest mężatką, to należy wiedzieć, że tradycyjnie w polszczyźnie od nazwisk zakończonych na -a tworzy się formy odmężowskie za pomocą przyrostka -ina / -yna (Puzyna → Puzynina, Gruszka → Gruszczyna, Sapieha → Sapieżyna, Lubocha → Luboszyna, Depta → Depcina), a do nazwisk zakończonych na spółgłoskę lub -o dodaje się przyrostek -owa (Wyrwas → Wyrwasowa, Orzeszko → Orzeszkowa). Jak widać, dodanie przyrostka -ina / -yna skutkuje tym, że w nowo powstałej formie pojawiają się (czasem znaczne) wymiany (oboczności) głosek, co może utrudniać zidentyfikowanie formy podstawowej nazwiska, dlatego też nawet osoby noszące nazwiska zakończone na -a wybierają przyrostek -owa, np. Piętka → Piętkowa, Noga → Nogowa (tradycyjnie: Piętczyna, Nożyna). Jeśli zdecydowałaby się Pani na formę Gruszczyna, należałoby je odmieniać następująco: Gruszczyny, Gruszczynie, Gruszczyną. O formach nazwisk żeńskich można o tym przeczytać m.in. w artykule Aldony Skudrzyk „Nazwiska żeńskie z przyrostkiem -owa we współczesnej polszczyźnie ogólnej”. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-04-01 |
| Czy odmiana imienia Zoja jest taka sama jak imion Kaja, Maja? | |
| Tak, to imię odmienia się według tego samego wzorca. Zgodnie z obowiązującymi zasadami pisowni polskiej (http://sjp.pwn.pl/zasady/;629362) rzeczowniki zakończone na -ja (w tym imiona, takie jak Kaja, Maja, Gaja, Zoja, Nadzieja) w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej powinny być pozbawione spółgłoski -j-: Mai, Kai, Gai, Zoi, Nadziei itd. Formy odmiany tego imienia są zatem następujące: Zoja, Zoi, Zoję, Zoją, Zoju. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-04-01 |
| Witam serdecznie! Ponieważ zdania są podzielone, proszę o rozstrzygnięcie, czy odmienia się nazwisko żeńskie Słotta. Pozdrawiam serdecznie Urszula Kucharczyk | |
| Nazwisko to jest oczywiście odmienne, i to nie tylko wtedy, gdy jest noszone przez kobietę, lecz także gdy nosi je mężczyzna. Przeszkodą w odmianie nie jest podwojona spółgłoska t, ponieważ z takimi połączeniami radzimy sobie w polszczyźnie znakomicie, co widać choćby na przykładzie rzeczownika motto (mottem, motcie, mott). Formy odmiany są następujące: M. Maria Słotta – Jan Słotta D. Marii Słotty – Jana Słotty C. Marii Słotcie – Janowi Słotcie B. Marię Słottę – Jana Słottę N. Marią Słottą – Janem Słottą Ms. Marii Słotcie – Janie Słotcie Pozdrawiam! Katarzyna Wyrwas | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-03-29 |
| Szanowni Państwo, jak powinniśmy odmieniać nazwę centrum handlowego Wola Park? Czy powinniśmy mówić np. Byłem w Wola Parku czy też: Byłem w Woli Parku? Nadmienię tylko, że nazwa zaczerpnięta jest z dzielnicy Wola, w której znajduje się określone centrum. | |
| Nazwa centrum handlowego została utworzona wbrew polskiej gramatyce, w której konstrukcja tego typu powinna realizować schemat Park (jaki?) Wola. Ten obecny przestawny, anglosaski szyk wyrazów powoduje problemy z odmianą, wręcz prowokuje do nieodmieniania pierwszego członu tak skonstruowanych nazw własnych. To nie jest praktyka językowa godna pochwały. Podobne przykłady (Biznes Pakiet, Kulczyk Holding, Rura Park, LUKAS Bank) podawała kiedyś prof. Antonina Grybosiowa w swym artykule na temat zmian językowych we współczesnej polszczyźnie, wielokrotnie krytykował tego typu konstrukcje prof. Jan Miodek (zob. np. http://archiwum.wiz.pl/1999/99084000.asp, http://archiwum.wiz.pl/1998/98103800.asp). Cóż, gdy nacisk wzorców zachodnich bywa nadal silniejszy niż poszanowanie dla własnego języka... Przyjęty przez twórcę centrum układ nazwy wyklucza odmianę pierwszego członu, a zatem należałoby mówić: jadę do Wola Parku, widzę Wola Park itd. Oczywiście możemy odmieniać oba człony tej nazwy, bo kto nam zabroni w codziennych kontaktach językowych zmiany szyku na polski: w Parku Woli? Myślę, że nazwa centrum handlowego na tyle się już utrwaliła w świadomości społeczeństwa, że nikt nie pomyśli (zwłaszcza jeśli nazwa będzie użyta w kontekście), że mamy na myśli park w znaczeniu «duży ogród z alejkami i ścieżkami spacerowymi». | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-03-29 |
| Jak poprawnie odmieniać imię Kasper? Tak jak Kacper? | |
| Tak, formy odmiany są jednakowe: Kaspra, Kasprowi, Kasprem, Kasprze. Słownik ortograficzny także odnotowuje to imię: http://sjp.pwn.pl/so/Kasper;4448843.html. | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-03-27 |
| Dzień dobry! W poradni językowej PWN występuje kilka odpowiedzi na temat problemów z odmianą imienia Iwo. Generalny wniosek wypływa taki, że możliwe są trzy sposoby odmiany: jak imiona polskie zakończone na -o, z końcówką -n oraz jako forma nieodmienna. O ile dwa ostatnie sposoby nie pozostawiają wątpliwości co do form we wszystkich przypadkach deklinacji, o tyle odmiana bez końcówki -n dostarcza pewnych wątpliwości. Mianownik, dopełniacz, biernik i narzędnik nie stanowią problemu (a może jednak?), lecz pozostałe przypadki nie są takie oczywiste. Poniżej przedstawiam deklinację: M. Iwo D. Iwa C. Iwowi / Iwu (?) B. Iwa N. Iwem Ms. Iwie / Iwu (?) W. Iwo! / Iwie! / Iwu! (?) Proszę o wskazówki co do odmiany. Z góry dziękuję za pomoc. Pozdrawiam Łukasz Bednarski | |
| Według „Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN” (red. A. Markowski, Warszawa 2006) imię Iwo otrzymuje w przypadkach zależnych cząstkę -n-, podobnie jak ma to miejsce w imionach Bruno, Hugo czy Otto. Cząstka ta nawiązuje do łacińskiej III deklinacji rodzaju męskiego i żeńskiego rzeczowników zakończonych w mianowniku na -o, takich jak actio, constitutio, sermo itd., odpowiadały im bowiem dopełniacze: actionis, constitutionis, sermonis. Nie dziw więc, że dzisiaj wyrazy te brzmią w angielszczyźnie: action, constitution, sermon; z kolei w katalogu polskich imion występują: Brunon, Hugon, Iwon oraz Otton. Iwo nie jest imieniem rodzimym, jak Gniewko czy Mieszko, toteż nie powinien mu przysługiwać wzór odmiany przywołany w zapytaniu. Polecam zatem wzorcową odmianę: Iwo – Iwona – Iwonowi – Iwonem – Iwonie, zaznaczę jednak, że słownik pozwala pozostawić imię bez końcówki fleksyjnej, jeżeli towarzyszy mu odmienione nazwisko: Wywiad z Iwo Nowakiem. Mateusz Klaja | |
| Nazwy własne (pisownia i odmiana) | 2015-03-27 |
| Chciałabym zapytać o odmianę nazwisk męskich zakończonych w pisowni na -q, np. Declerq. Ponieważ w wymowie kończy się na -k, zasadniczo powinno się odmieniać jak inne nazwiska zakończone na -k, ale czy należy stosować apostrof lub wymieniać q na k w zapisie, zwłaszcza miejscownika? | |
| Belgijski kolarz Bart de Clerq, argentyński tenisista Carlos Berlocq, francuski pisarz Michel Houellebecq – ich nazwiska, zakończone w pisowni na -q, są dla polskiej fleksji szczególnie problematyczne z uwagi na brak tej litery w systemie zapisu wyrazów rodzimych. Czytamy w „Wielkim słowniku ortograficznym języka polskiego” pod red. A. Markowskiego (1999), że „w niektórych typach nazwisk [obcych – M.K.] dochodzi w odmianie do wymian głoskowych, typowych dla polszczyzny. Wymiany te zmieniają postać nazwiska, tak że trzeba je zapisać zgodnie z wymową, a z naruszeniem pisowni oryginalnej” (s. LIII–LIV). Zawsze zatem należy zacząć od „przetestowania” odmiany nazwiska w jego wersji fonetycznej: Sagnac [sańak] – Sagnaca [sańaka] – Sagnakiem [sańak’em]. Nie miejscownik, lecz narzędnik jest w tej deklinacji najtrudniejszą formą, ponieważ to w nim następuje wymiana twardego [k] na postpalatalne [k’]. Przystąpmy zatem do odmiany dyskutowanego nazwiska na -q. M. Declerq → [deklerk] → Nowak D. Declerqa → [deklerka] → Nowaka C. Declerqowi → [deklerkowi] → Nowakowi B. Declerq → [deklerka] → Nowaka N. Declerkiem → [deklerk’em] → Nowakiem Mc. Declerqu → [deklerku] → Nowaku Z powyższego wyliczenia jednoznacznie wynika, że litera -q (lub grupa -cq) ma być dla Polaka znakiem spółgłoski [k]. Dopiero gdy (w narzędniku) następuje wymiana głoskowa, przeprowadzić należy równoległą korektę pisownianą (Declerkiem; Berlokiem). W całym paradygmacie nie stosuje się apostrofów. Zob też: Jan Grzenia, Houellebecq. Mateusz Klaja | |