Najczęściej zadawane pytania (229) Ortografia (592) Interpunkcja (198) Wymowa (69) Znaczenie (264) Etymologia (306) Historia języka (26) Składnia (336) Słowotwórstwo (139) Odmiana (333) Frazeologia (133) Poprawność komunikacyjna (190) Nazwy własne (439) Wyrazy obce (90) Grzeczność językowa (41) Różne (164) Wszystkie tematy (3320)
w:
Uwaga! Można wybrać dział!
Frazeologia2005-01-07
Co oznacza związek frazeologiczny żywić się manną Bożą?
Jeśli idzie o związki frazeologiczne dotyczące biblijnej manny z nieba, to jest ich kilka, choć Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka odnotowuje tylko jeden – manna z nieba spadnie, spada komuś ‘coś komuś przychodzi łatwo, bez wysiłku, nieoczekiwanie’. Więcej frazeologizmów z manną znaleźć można w publikacji A. Godynia Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów języka polskiego (np. jak manna z nieba spadł oznaczający nieoczekiwaną pomoc). Interesujący Pana związek ma kilka wariantów – manną bożą żyje, żywić się manną bożą (albo niebieską) oraz żyć manną bożą (albo niebieską). Wszystkie one używane są w znaczeniu ‘żyć nie wiadomo z czego, bez stałych środków utrzymania; nie dojadać’.
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-21
Co oznacza wyrażenie milczeć jak zaklęty?
Wyrażeniem milczy jak zaklęty określa się człowieka, który milczy uporczywie (por. M. Bańko Słownik porównań).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-20
Co oznacza frazeologizm plagi egipskie?
Plaga egipska to frazeologizm stosowany w celu określenia czegoś lub kogoś bardzo dokuczliwego, uciążliwego, nieznośnego. Jest on aluzją do klęsk, które według Biblii zesłał Bóg na Egipt za to, że faraon nie chciał uwolnić Żydów (por. Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-20
Co oznacza frazeologizm wieści Hiobowe?
Hiobowa wieść oznacza ‘wiadomość tragiczną, wiadomość o nieszczęściu’ (por. Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-20
Co oznacza frazeologizm wdowi grosz?
Wdowi grosz (grosik) to ‘niewielka suma, niewielki dar składany na jakiś cel kosztem wyrzeczeń, lecz z serca, przez kogoś niezamożnego’ (zob. Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-16
Co oznacza związek Salomonowa mądrość?
Tego frazeologizmu biblijnego używa się na określenie mądrości niezwykłej, nadzwyczajnej. Inną jego wersją jest utarte porównanie mądry jak Salomon.
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-13
Co oznacza związek frazeologiczny głos wołającego na pustyni?
Pochodzący z Biblii frazeologizm głos wołającego (rzadkie wołający) na puszczy (będący tłumaczeniem łacińskiej konstrukcji vox clamantis in deserto) oznacza ‘słowa, apel nie znajdujące oddźwięku, nie słuchane, lekceważone, trafiające w próżnię’. Rzeczownik puszcza oznaczał dawniej ‘miejsce puste, pustkowie, pustynię’, dziś jednak używany jest w znaczeniu ‘pierwotny, dziewiczy las’ i współcześnie zauważa się modyfikację tego związku, którą upowszechniła zwłaszcza Biblia Tysiąclecia. Nadal jednak w uzusie częstsza jest wersja z puszczą, co potwierdza nie tylko Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego, lecz także materiał ze stron internetowych i Korpusu języka polskiego PWN. Wersję głos wołającego na puszczy odnotowują także takie publikacje, jak Słownik języka polskiego PWN pod red. W. Doroszewskiego, Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka, Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza oraz Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny S. Bąby i J. Liberka i A. Godyń w słowniku Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów języka polskiego. Prof. Jan Miodek w swym Słowniku ojczyzny polszczyzny uznaje oba warianty omawianego frazeologizmu za równorzędne, podkreślając, że rzeczowniki puszcza pustynia są tożsame etymologicznie (pochodzą bowiem od prasłowiańskiego przymiotnika *pustъ ‘pusty, bezludny’). W swoich tekstach Profesor zaleca, aby wersji głos wołającego na puszczy używać w codziennym językowym obcowaniu, a wariantu głos wołającego na pustyni tylko w czytanach kościelnych, słowo pustynia oddaje bowiem dobrze realia krajobrazów biblijnych.
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-13
Jakie jest znaczenie związków frazeologicznych kopnąć w kalendarz i wąchać kwiatki od dołu?
Oba zwroty to potoczne frazeologizmy eufemistyczne oznaczające ‘umrzeć’, które notuje m.in. Słownik eufemizmów polskich A. Dąbrowskiej. Słownik ten jednak podaje jedynie wersję wąchać kwiatki od spodu.
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-13
Co oznacza wyrażenie co jest grane?
Frazeologizmu potocznego co jest grane? używa się w znaczeniu ‘o co chodzi?, co się dzieje?’ (por. J. Anusiewicz, J. Skawiński Słownik polszczyzny potocznej).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-12
Czy stwierdzenie poszło po najlżejszej linii oporu można potraktować jako poprawne?
Frazeologizm o znaczeniu ‘robić coś najmniejszym wysiłkiem, w jak najłatwiejszy sposób, lecz nie zawsze najlepiej’ ma w polszczyźnie poprawną postać (iść) po linii najmniejszego oporu (Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-06
Interesuje mnie, co oznacza frazeologizm mahoniowe powietrze! Wiem jedynie, że to pożyczka z gwary lwowskiej, która zakorzeniła się w języku ogólnym!
Mahoniowe powietrze to stary, współcześnie bardzo rzadko spotykany, żartobliwy frazeologizm oznaczający ‘powietrze świeże, czyste, orzeźwiające’ (notuje go Słownik języka polskiego PWN pod red. W. Doroszewskiego z lat 1958-1962). W Internecie znalazłam tylko jeden dokument, w którym używa się tego związku w formie »miasto mahoniowego powietrza« – stronę dotyczącą Otwocka (www.otwock.pl), który ze względu na swój łagodny mikroklimat (czyste żywiczne powietrze z dużą zawartością ozonu, małą ilość opadów i mgieł) od końca XIX wieku jest uzdrowiskiem wyspecjalizowanym głownie w leczeniu chorób płuc i dróg oddechowych.
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-06
Co oznacza frazeologizm wyglądają jak Dawid i Goliat?
Poprawna forma tego biblijnego związku frazeologicznego to wyglądać jak Dawid przy Goliacie. Można w ten sposób określić człowieka niskiego, słabego fizycznie, skromnej. postury. Frazeologizm ten jest aluzją do biblijnego pojedynku Dawida z Goliatem (zob. A. Godyń, Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów języka polskiego).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-06
Chciałabym się dowiedzieć, co oznacza frazeologizm ziemia obiecana.
Ziemia obiecana to frazeologizm biblijny oznaczający ‘miejsce wydające się rajem, mające zapewnić szczęście, bogactwo’ (zob. Słownik języka polskiego PWN pod red. M. Szymczaka).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-01
Co oznacza powiedzenie Pieniądze nie śmierdzą?
Jest to tłumaczenie powiedzenia łacińskiego – pecunia non olet przypisywanego Cyceronowi, a według późniejszej anegdoty (przytoczonej przez Swetoniusza w Żywotach Cezarów) także cesarzowi Wespazjanowi, który miał te słowa skierować do syna Tytusa, zarzucającego mu opodatkowanie latryn publicznych – nałożenie podatku na mocz kupowany przez farbiarzy (por. Słownik wyrazów obcych pod red. I. Kamińskiej-Szmaj, Wielki słownik wyrazów obcych PWN pod red. M. Bańki). Współcześnie używa się tego powiedzenia w celu podkreślenia, że nie istnieją gorsze sposoby zarabiania pieniędzy.
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-12-01
Co oznacza związek frazeologiczny śpiewać sobie a muzom?
Związku frazeologicznego sobie a muzom, który jest upowszechnioną aluzją do poetyckiej wypowiedzi Jana Kochanowskiego Sobie śpiewam a muzom, używa się w znaczeniu ‘wyłącznie dla siebie, dla własnej przyjemności’ (por. S. Bąba, J. Liberek Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-11-29
Chciałabym się dowiedzieć, co oznacza związek frazeologiczny mądrość Salomonowa.
Frazeologizm mądrość salomonowa (lub mądry jak Salomon) odnosi się do mądrości niezwykłej, nadzwyczajnej (por. A. Godyń Od Adama i Ewy zaczynać. Mały słownik biblizmów języka polskiego).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-11-22
Chciałabym się dowiedzieć, co oznaczają związki frazeologiczne lwia część i czuć się jak ryba w wodzie. Z góry dziękuję.
Lwia część to ‘znacznie większa część’, a czuć się jak ryba w wodzie to tyle, co ‘czuć się bardzo dobrze, swobodnie’.
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-11-12
Czy można do związków frazeologicznych zaliczyć skrzydlate słowa i przysłowia?
Do frazeologizmów zalicza się przysłowia, traktując je jako frazy, czyli związki frazeologiczne gramatycznie kompletne, zawierające osobową formę czasownika, używane podstawowo w funkcji zdania, nie wymagające żadnych uzupełnień, aby mogły wystąpić w funkcji wypowiedzenia, np. Mowa jest srebrem, a milczenie złotem. Tzw. skrzydlate słowa, będące cytatami ze znanych utworów literackich, oraz powiedzenia, które weszły do języka codziennego, mające charakter sentencji lub aforyzmu, można uznać za frazeologizmy jedynie wówczas, gdy spełniają warunki definicyjne frazeologizmu, jak np. Kości zostały rzucone. Zgodnie z definicją frazeologizmy są to społecznie utrwalone połączenia wyrazów, których znaczenie nie wynika ze znaczeń ich komponentów. Jak wiadomo, nie wszystkie sentencje czy aforyzmy mają znaczenie przenośne, podobnie jak cytaty z literatury czy znane powiedzenia.
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-11-09
Co to oznacza czarna polewka?
Czarna polewka to zupa z krwi zwierzęcej, zwana także czerniną. Dawniej funkcjonował zwrot dostać (albo podać) komuś czarną polewkę o znaczeniu ‘spotkać się z odmową w konkurach (albo odrzucić konkurenta; dostać (albo dać) kosza przez poczęstunek czarną polewką’ (zob. Słownik języka polskiego PWN pod red. W. Doroszewskiego). Z literatury znamy przykład Jacka Soplicy, któremu w taki właśnie sposób dano do zrozumienia, że nie jest mile wdziany jako kandydat na męża dla Ewy Horeszko. Julian Krzyżanowski wspomina o notowanym przez Adalberga przysłowiu dotyczącym tego samego zwyczaju towarzyskiego: Dostał odprawę, czerninę na potrawę (J. Krzyżanowski: Mądrej głowie dość dwie słowie. T. 2, s. 11-15; tam też o innych symbolach odmowy, takich jak arbuz (harbuz) i kosz, dostać kosza).
Katarzyna Wyrwas
Frazeologia2004-11-08
Jakie są związki frazeologiczne z wyrazami słońce i deszcz?
Związki frazeologiczne z wyrazem słońce to np. coś jest jasne jak słońce (na niebie), porywać się (iść, rzucać się itp.) z motyką na słońce, najlepszy pod słońcem, najgorszy pod słońcem. Z wyrazem deszcz mamy w polszczyźnie również kilka frazeologizmów, np. spaść z deszczem, dostać się, trafić, wpaść itp. z deszczu pod rynnę, coś się mnoży, rośnie itp. jak grzyby po deszczu, czekać, wyglądać, pragnąć czegoś jak kania deszczu (dżdżu) oraz przysłowie Z dużej chmury mały deszcz. Informacje o znaczeniu wymienionych związków znaleźć można np. w Słowniku języka polskiego pod red. M. Szymczaka.
Katarzyna Wyrwas

1 2 3 4 5 6 7